Op het ‘circularity plastics package’ van de Europese Commissie reageert Nederland positief: een "broodnodige" eerste stap om bedrijven overeind te houden. Branchekoepel Fead vindt het pakket juist te weinig: zonder vraagstimulans en “Made in Europe”-focus blijft de crisis bestaan.

Vlak voor de Kerst heeft de Europese Commissie haar beloofde ‘circularity plastics package’ gepubliceerd om plasticrecycling uit het slop te trekken. Ook worden meer algemene stimuleringsmaatregelen voor recycling in gang gezet, vooruitlopend op de aangekondigde circulaire-economiewet.

Er lijken geen juridische struikelblokken te zijn voor in elk geval het heffingsdeel van een circulaire hefboom. Het stimuleringsdeel moet echter nog onderzocht worden.

De Nederlandse wetgeving voor plastic wegwerpverpakkingen blijkt in de praktijk niet altijd soepel toepasbaar. Vanaf 2027 worden de regels daarom aangepast.

Gerichte beprijzing van verpakkingen, een heffing op batterijen en het beprijzen van primaire en fossiele grondstoffen. Het is een greep uit de ideeën van de Werkgroep Afvalsector om de circulaire economie aan te jagen, CO2-reductie te realiseren en te voorzien in de vereiste begrotingsdekking van 567 miljoen euro.

Milieuorganisatie Fair Resource Foundation heeft drie adviezen aan de onderhandelaars van een nieuwe regering, die een duurzame, sociale en weerbare Nederlandse economie kunnen realiseren.

Verschillende Europese lidstaten maken zich zorgen om de toename van het aantal afvalbranden dat wordt veroorzaakt door lithium-ion batterijen. Fead hoopt dat de EU met maatregelen komt.

Vanwege een technische invulling is de verhoging van de afvalstoffenbelasting en CO2-heffing voorlopig nog niet zeker.

De metaalrecyclingsector kan een concrete bijdrage leveren aan de ambities van Nederland op het vlak van innovatie, circulaire economie en strategische autonomie. Om die bijdrage te optimaliseren, vraagt de sector wel wat terug van de overheid.

Vereniging Eigen Huis voorziet dat de afvalstoffenheffing volgend jaar gemiddeld met 3,6 procent stijgt in Nederland. De verschillen tussen gemeenten zijn echter groot.

De ACM heeft definitief besloten over het prioriteringskader in congestiegebieden. De afvalsector is daarbij verzekerd van een plek.

Om maatschappelijke uitdagingen het hoofd te bieden, moet Nederland de komende 10 jaar ruim 150 miljard euro investeren. Ook pleit voormalig ASML-CEO Peter Wennink voor Europese afstemming op het gebied van gerecyclede grondstoffen.

In de gemeente Hoorn heeft de raad een nieuw grondstoffenplan aangenomen dat moet voorkomen dat de afvalstoffenheffing enorm omhooggaat. Enkele maatregelen zijn zeker, andere worden nog nader onderzocht.

Alle nieuwe auto’s moeten zo worden ontworpen dat erkende bedrijven zo veel mogelijk onderdelen en componenten eenvoudig kunnen hergebruiken en recyclen. Daarnaast moet elke nieuwe auto over zes jaar minimaal 15 procent gerecycled plastic bevatten.

De EU wil het circulair materiaalgebruik tussen 2020 en 2030 verdubbelen, maar halverwege deze periode is nog maar mondjesmaat vooruitgang geboekt. Ook het behalen van andere milieudoelstellingen lijkt nog ver weg.

De besluitvorming over mogelijke alternatieve fiscale maatregelen voor de geschrapte plastic-heffing, voorziet demissionair milieustaatssecretaris Aartsen pas komend voorjaar. Daarnaast vindt hij dat een circulaire economie rendabel voor iedereen moet zijn.

Demissionair staatssecretaris Thierry Aartsen benadrukt dat hij er alle vertrouwen in heeft dat de tekortkomingen in het statiegeldsysteem worden aangepakt met de nieuwe Totaalaanpak Statiegeld.

Een definitief akkoord over het Omnibus-pakket van de Europese Commissie is een stap dichterbij gekomen, al krijgen bedrijven en lidstaten meer tijd om zich voor te bereiden.

Naast een uitzondering voor de verwerking van recyclingresiduen, kijkt de Werkgroep Afvalsector ook naar heffingen op andere producten om de lastenverzwaring van 567 miljoen euro af te wenden.

De wereldwijde effecten van het nieuwe actieplan RESourceEU dat de EU onafhankelijker moet maken van grondstoffen, moeten wel goed onderzocht worden.

In de verkiezingsprogramma's van politieke partijen, van links tot rechts, kwam het regelmatig terug: afvalwetgeving moet simpeler. Onzekerheid over wat afval is en wat niet, zit de circulaire economie nu te vaak in de weg. De wet veranderen is echter geen sinecure. Hoopgevend is dat het Kennisplatform 'Afval of niet' al concreet werkt aan meer duidelijkheid. 

Net voor het verkiezingsreces stemde de Tweede Kamer begin oktober over een stapel moties op het gebied van afval. Met als resultaat onder meer een hergebruiksdoelstelling voor AEEA en meer ketentafels. 

Sneller dan verwacht, of misschien ook niet, staan de Tweede Kamerverkiezingen weer voor de deur. In hun programma's hebben de partijen weinig aandacht voor de afvalindustrie, maar voor recycling en circulaire transitie des te meer. Welke partij is het gunstigst voor de afvalindustrie?

Ondanks alle protesten en argumenten van de afgelopen maanden houdt het kabinet vast aan de voorgenomen extra belasting op het verbranden en storten van afval.

Met zijn inleidende betoog in het circulaire-economiedebat in de Tweede Kamer toonde demissionair staatssecretaris Aartsen zich gepassioneerd over de transitie naar de circulaire economie, die wat hem betreft een “keiharde economische no-brainer is”. Tot daadwerkelijke acties kwam het echter wederom niet, tot teleurstelling van Tweede Kamerleden.

Vlak voor het zomerreces presenteerde de Plastictafel alternatieven voor de Nationale Circulaire Plastics Norm en de Circulaire plastic-heffing, maar plannen om de opbrengst van de heffing op te halen in de afvalsector zijn daarmee niet van tafel. Of afvalenergiecentrales profiteren van het schrappen van de CO2-heffing industrie is ook onzeker. Van een zorgeloze zomervakantie was voor de afvalsector zo geen sprake. 

De transitie naar de circulaire economie zat al in zwaar weer. Nu komt daar nog eens de geopolitieke onrust bovenop. De Europese Commissie wil daarom de Europese economie sterker maken en lijkt de voorwaarden die nodig zijn voor de circulaire transitie, te hebben afgezwakt. Gaat de circulaire economie er op deze manier komen?

Staatssecretaris Chris Jansen lijkt het aan Europa en de coalitie over te laten om de hete kolen van de circulaire economie uit het vuur te halen. Doortastende besluiten van hem laten in ieder geval nog even op zich wachten. 

Het nationale circulaire-economiedoel om in 2030 de helft minder mineralen, metalen en fossiele brandstoffen te gebruiken, lijkt vrijwel onhaalbaar. Niet alleen op milieu- en klimaatgebied is dat geen goede ontwikkeling, maar inmiddels ook op geopolitiek gebied. “Het is een crisis in slow motion.”

'Te vrijblijvend', 'geen gamechanger' en 'niet de basis voor een transitie naar een circulaire economie'. Brancheorganisaties reageren kritisch op het ontwerp Circulair Materialenplan. Aan het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat de schone taak om de ruim 160 zienswijzen te beoordelen en zijn nu al lijvige plan nog aan te passen. 

Sterke overheidsregie is nodig om financiering van circulaire bedrijven op gang te krijgen en te houden. Dat vertelden sprekers uit het bedrijfsleven, wetenschap en financiële instellingen bij een rondetafelgesprek met Tweede Kamerleden. De overheid moet keuzes maken, normeren en regels stellen. Ook klonk de roep om een fonds dat financiering van recyclingbedrijven op korte termijn makkelijker maakt.

Nederland heeft over vijf jaar 20 procent minder verbrandingscapaciteit dan nu in de nieuwe visie van de overheid. Voldoende om ons eigen afval te verbranden, en niet veel meer dan dat. De sector reageert uitermate verdeeld: van onthutst tot instemmend. De grote vraag is echter hoe de overheid die reductie gaat realiseren.

In de Tweede Kamer leven grote zorgen of het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat het bedrijfsleven wel voldoende betrekt bij en hoort over zijn circulaire-economiebeleid. Tegelijk wordt verwacht dat het ministerie vaart maakt in dossiers.

De Tweede Kamer nam eind oktober een motie aan die de regering oproept snel met een plan te komen om de invoering van zero-emissiezones uit te stellen tot 2029. Gemeenten die een dergelijke zone volgend jaar al willen invoeren, verschillende brancheorganisaties, maar ook afvalbedrijven die hebben geïnvesteerd in zero-emissievoertuigen, zijn not amused.  

Miljoenen en miljoenen euro's aan schade veroorzaken exploderende lachgascilinders sinds 2023 in de afvalketen. Maar ruim anderhalf jaar overleg tussen afvalsector en de Rijksoverheid over de kwestie heeft vooral één ding niet opgeleverd: geld. En dat doet pijn.

De kritiek van metaalrecyclers en afvalbedrijven op een verplichting om verstuivende stoffen inpandig op te slaan is aangekomen in Den Haag. Staatssecretaris Chris Jansen gaat er met brancheorganisaties over in gesprek. 

Op de begroting van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat stijgt het budget voor de circulaire economie komend jaar, zo bleek op Prinsjesdag. Het is dan ook een 'beleidsprioriteit voor 2025'. Maar of de circulaire economie onderaan de streep écht geholpen is met alle nieuwe kabinetsplannen is maar zeer de vraag, afgaande op reacties uit de sector.

Bij de evaluatie van de afvalstoffenbelasting moet het Ministerie van Financiën twee beperkende voorwaarden voor toepassing van de zogenoemde in-/uitmethode kritisch tegen het licht houden, vindt Hans Spaermon. De al lang achterhaalde voorwaarden zitten volgens de fiscaal specialist vooral stortplaatsen in de weg bij hun rol in de circulaire economie. “Hopelijk schudt iemand in de Tweede Kamer het ministerie wakker.”

Vlak voor de inwerkingtreding besloot het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat afgelopen juni het van kracht worden van het gewijzigde Besluit melden een half jaar uit te stellen. Afval- en recyclingbedrijven hebben tot begin volgend jaar om zich voor te bereiden op de nieuwe situatie. Desondanks vrezen zij dat de wijzigingen de circulaire economie lam leggen. 

Pieter Walraven is managing partner Public Matters. Hij ziet het gebrek aan circulaire ambities in het hoofdlijnenakkoord van de nieuwe coalitie niet per se als iets negatiefs. Misschien heeft de circulaire economie wel baat bij een overheid die minder gericht is op handhaven en nieuwe regels, maar meer op samenwerken, versnellen en het bouwen van draagvlak.