Afval in tijden van corona: zorgen over veiligheid

Otto Friebel, directeur van branchevereniging BRBS Recycling, wond er afgelopen week in een interview met AfvalOnline geen doekjes om. De coronacrisis kan de transitie naar een circulaire economie nog wel eens flink in de weg gaan zitten. Door de crisis ontstaat er minder vraag naar gerecyclede grondstoffen en naar grondstoffen in het algemeen. En beide gaan nog steviger met elkaar concurreren. Als recyclers aan de achterkant minder opbrengsten generen, kan aan de voorkant minder worden vergoed of moet er meer worden bijbetaald. Wanneer door het bijbetalen het verschil tussen recyclen en verbranden of storten te klein wordt, daalt op termijn de bereidheid tot het scheiden van recyclables, vreest de directeur. Een klap voor de circulaire economie.

Friebel maakt zich op dit moment echter nog de meeste zorgen over de veiligheid op de werkplek en het veiligheidsgevoel van medewerkers in zijn branche. Veiligheid is bij recyclingbedrijven een licence-to-operate en mag nooit ter discussie staan, vindt hij. Als er dan door de omstandigheden geen persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM's) zoals speciale FFP3-mondkapjes meer beschikbaar zijn ontstaat er toch een probleem. Hij prijst zich dan ook gelukkig dat er door VNO-NCW en door de samenwerkende afval- en recyclingbedrijven hard gewerkt wordt om deze PBM’s beschikbaar te houden. BRBS Recycling heeft er verder bij het ministerie op aangedrongen om de medewerkers in de recyclingbranche indien mogelijk met enige voorrang te laten testen op de aanwezigheid van het virus. In sorteercabines werken mensen niet zelden dicht op elkaar wat kan leiden tot angstige situaties.

Donatie van mondkapjes

Metaalrecyclers zijn voor hun veiligheid ook afhankelijk van PBM’s zoals mondkapjes. Toch besloten zij na een oproep van het bestuur van de Metaal Recycling Federatie (MRF) hun mondkapjes je doneren aan ziekenhuizen, zorginstellingen of hulpverleners in de buurt. Zo leverde Huiskes Metal & Electronics Recycling mondkapjes aan het Jeroen Bosch Ziekenhuis in Den Bosch en het cardiologisch centrum in Amsterdam, Reukema aan ziekenhuis St Jansdal in Harderwijk en Van Gerrevink aan het verzorgingstehuis in Apeldoorn. De MRF liet weten blij te zijn met deze respons, maar hoopt dat de leden de komende tijd doorpakken en nog meer beschermingsmiddelen doneren.

Schoon papier

Directeur van Nijssen Recycling Gerard Nijssen maakt zich eveneens zorgen over de veiligheid van zijn werknemers. Hij sprak afgelopen week de hoop uit dat in deze tijd de kwaliteit van ingezameld papier op peil blijft, ook voor hun veiligheid. Werknemers moeten geen mondkapjes in het papier gaan aantreffen, stelde hij. Om zijn mensen te beschermen schafte Nijssen PBM’s aan, ook voor de inzamelende verenigingen waarmee het bedrijf samenwerkt (voor zover die nog actief zijn). De verenigingen zijn ook anders geïnstrueerd.

Nijssen ziet een volumedaling in het huishoudelijk oud papier van circa 5 tot 10 procent, vooral in de gebieden waar de oudpapierinzameling tijdelijk is opgeschort, bijvoorbeeld omdat deze wordt georganiseerd in samenwerking met grote groepen vrijwilligers. In het bedrijfsafval varieert het van tussen de –20 procent en +5 procent, afhankelijk van de sector en het gebied. Volgens Nijssen is het belangrijk om de inzameling de komende tijd op peil te houden. Zo blijven de volumes aanwezig en kunnen recyclers de levering aan de industrie continueren.

Zwerfafval rapen

Bij Nederland Schoonzijn er zorgen over de veiligheid van vrijwilligers. Hoewel mensen met inachtneming van een aantal veiligheidsregels nog zwerfafval mogen oprapen, moedigt de organisatie dit op het moment niet meer aan. Volgens directeur Helene van Zutphen gaan veel vrijwilligers echter gewoon door met hun goede werk. Het afval rapen is voor velen van hen een integraal onderdeel van hun leven. Tegelijkertijd ziet ze dat een aantal goed georganiseerde groepen zwerfafvalrapers zijn gestopt in verband met het coronavirus. Of er met het mooie weer nu meer of minder zwerfafval is geraapt in Nederland durft ze niet te zeggen. Wel helpt ze uit de wereld dat Nederland ineens een stuk schoner is geworden doordat het openbare leveren de afgelopen weken grotendeels is komen stil te liggen. Winkelcentra en stations zijn er een stuk schoner op geworden, maar rond supermarkten, de drive-thru's van fastfoodrestaurants en parkeerplaatsen bij pompstations ontstaat juist meer zwerfafval: de hotspots verschuiven.

Nederland Schoon verplaatste eerder de Landelijke Opschoondag die voor 21 maart gepland stond op advies van het RIVM naar 19 september. Na een persconferentie van Rutte waarin werd gesproken over ‘een nieuw normaal’ besefte Van Zutphen echter dat ze haar zwerfafvalaanpak richting de zogenoemde Supporters van Schoon waarschijnlijk moet aanpassen. Mogelijk moeten Nederlandersveel langer grote groepen mensen mijden en 1,5 meter afstand houden. Het is volgens haar niet ondenkbaar dat we daardoor misschien wel twee jaar niet in grote groepen zwerfafval kunnen rapen. Al met al stelt ze dat de coronacrisis de aanpak van zwerfafval een stuk complexer maakt.

Verwerking in de knel

Afgelopen week werd ook duidelijk dat als een afvalstof door de coronacrisis niet in lijn met het Lap is te verwerken én tijdelijke opslag gelet op de aard van de afvalstof niet mogelijk is, bevoegd gezagen mogen afwijken van de minimumstandaard zonder de afwijkingsprocedure uit het Landelijk afvalbeheerplan te volgen. Hoe dit in de praktijk werkt, is door het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) nader uitgewerkt in een notitie.

Extra inzamelen onmogelijk

Zoals zoveel inzamelaars ziet de Reinigingsdienst Midden Nederland (RMN) dat mensen veel meer huishoudelijk afval produceren dan normaal. Extra ophaalrondes organiseren, zit er echter niet in, liet het inzamelbedrijf afgelopen week weten. Ook RMN houdt zich aan de genomen maatregelen in het kader van het coronavirus. Dit betekent bijvoorbeeld dat medewerkers met griepverschijnselen thuis moeten blijven. Dit laatste heeft uiteraard effect op de planning. Om de continuïteit van de dienstverlening zo lang en goed mogelijk te kunnen blijven garanderen, is het dus niet mogelijk om containers vaker te komen legen.

RMN adviseert inwoners afval vooral goed te blijven scheiden en benadrukt nog maar eens dat ze afval absoluut niet op straat moeten plaatsen. Ook raadt de inzamelaar hen aan textiel voorlopig thuis te bewaren en niet naar de milieustraat te komen voor het inleveren van een cartridge, spaarlamp, of klein elektrisch apparaat. Die kunnen immers ook in een Wecycle-box in een supermarkt. Medewerkers van RMN houden bij de ingang van de milieustraat namelijk een streng deurbeleid, gebaseerd op de richtlijnen vanuit de overheid.

‘Geen signalen van omvallende kringloopwinkels’

Staatssecretaris Tamara van Ark van Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft verder in een reactie op Kamervragen laten weten geen specifieke signalen te hebben gekregen van kringloopwinkels die dreigen failliet te gaan door de coronacrisis. Vooralsnog komt ze dan ook niet met specifieke steun voor deze groep winkels. Leonie Reinders, directeur van branchevereniging BKN, meldde eerder deze maand aan AfvalOnline dat nog maar zo’n 40 tot 50 procent van de kringloopwinkels open of beperkt open is. Hoewel er (nog) geen faillissementsaanvragen bekend zijn, hebben de winkels in haar branche het wel moeilijk, stelde Reinders. Verliezen die nu gemaakt zouden worden, kunnen volgens haar niet zomaar goed gemaakt worden.