Areaal Rijkswaterstaat nog lang niet schoon

Rijkswaterstaat (RWS) is in 2020 begonnen met de monitoring van zwerfafval in de eigen beheergebieden: verzorgingsplaatsen, op- en afritten verbindingswegen. De organisatie heeft namelijk als ambitie een schoon areaal in 2025. Uit de jaarraportage over 2021 blijkt dat er nog veel werk aan de winkel is: op een schaal van 1 tot 5 (waarbij 5 de beste score is) scoren de verschillende gebieden gemiddeld tussen de 2 en 3. Vooral op verbindingswegen wordt relatief veel zwerfafval aangetroffen. In totaal is er voor de rapportage gedurende twee meetronden (in de lente en de herfst) gemeten bij 30 verzorgingsplaatsen, 55 op- en afritten en 25 verbindingswegen. Bij verzorgingsplaatsen gebeurde dat via een reguliere zwerfafvalmeting. Bij op- en afritten en verbindingswegen werd gebruik gemaakt van zowel een video-inspectie als een veldinspectie.

Uitwerking en verwarring

De komende jaren wordt de ambitie van een schoon areaal verder uitgewerkt in concrete doelstellingen en werkwijzen, die ook worden opgenomen in de contracten van RWS met aannemers die het areaal beheren. Uitwerking blijkt ook geen overbodige luxe, want de huidige normen blijken volgens de rapportage verwarrend. De huidige omschrijving van zwerfafvalbeheersing in de contracten is onduidelijk, wat leidt tot discussies tussen Rijkswaterstaat en aannemers. Voor weggebruikers is onduidelijk welke verwachtingen ze hiervan mogen hebben. Rijkswaterstaat ontvangt jaarlijks veel klachten van weggebruikers over zwerfafval langs de weg.

Verzorgingsplaatsen

De verzorgingsplaatsen scoren op het gebied van grof zwerfafval gemiddeld 2,48, waarbij de regio's Zuid-Nederland en West-Nederland Noord iets beter scoren en 'Zee en Delta' en Midden-Nederland slechter. Niks komt echter boven de 2,75 uit. Daarbij moet wel worden opgemerkt dat de score voor de regio 'Zee en Delta' is gebaseerd op slechts één verzorgingsplaats. In 2020 was de gemiddelde score van de verzorgingsplaatsen 2,4, dus er is wel sprake van een lichte verbetering.

Voor fijn zwerfafval is het beeld iets beter, met een gemiddelde score van 3,01. 'Zee en Delta' scoort daar juist heel gemiddeld, terwijl West-Nederland Noord de laagste score heeft. Er is een bijna gelijke verdeling tussen verpakkingen (33 procent), klein en organisch afval (31 procent) en niet-verpakkingen (36 procent). Klein en organisch afval bestaat voor 40 procent uit sigarettenpeuken.

Op- en afritten

De op- en afritten scoren gemiddeld 2,3 bij de video-inspectie op grof zwerfafval. Ook dit is iets beter dan in 2020, toen een gemiddelde van 2,0 behaald werd. In de veldinspectie komt de score voor grof zwerfafval lager uit, op 2,16, maar op het gebied van fijn zwerfafval gaat het juist beter met een score van 3,84.

Hier worden wel beduidend meer verpakkingen aangetroffen: 59 procent van het afval bestaat hieruit, gevolgd door 35 procent niet-verpakkingen en slechts 7 procent klein en organisch afval. Van de verpakkingen zijn blikjes met 23 procent de grootste fractie. De hoeveelheid plastic flesjes is in 2021 wel licht afgenomen ten opzichte van 2020, terwijl de hoeveelheid blikjes iets is gestegen. Mogelijk heeft dat te maken met de invoering van statiegeld op kleine plastic flesjes in de zomer van 2021.

Verbindingswegen

De verbindingswegen komen bij de video-inspectie uit op een gemiddelde score van 2,29. Bij de veldinspectie gaat dat nog slechter, met een 1,9 gemiddeld. De verbindingswegen zijn in 2021 voor het eerst gemeten, dus er is geen vergelijking met 2020 mogelijk.

Qua fijn zwerfafval gaat het ook hier beter, met een score van 3,8. Ook bij de verbindingswegen bestaat het zwerfafval vooral uit verpakkingen (64 procent). Niet-verpakkingen worden minder aangetroffen (31 procent) en klein en organisch afval maken slechts 6 procent van het zwerfafval uit. Ook hier worden weer veel blikjes aangetroffen, 36 procent van de verpakkingen bestaat hieruit.