Ser: 'Voer grondstoffenbelasting in voor klimaatdoelen'

Het is terecht dat het kabinet zo veel aandacht heeft voor de energietransitie. De grondstoffentransitie is minstens zo belangrijk, om in 2050 tot een circulaire economie te komen. Daarom moeten we radicaal efficiënter omgaan met grondstoffen, materialen en producten. Dit schrijft de Sociaal-Economische Raad (Ser) in de verkenning ‘Evenwichtig sturen op de grondstoffentransitie en de energietransitie voor de brede welvaart’, die vandaag (16 september) is gepubliceerd.

In de verkenning benadukt de Ser dat de energie- en de grondstoffentransitie nauw met elkaar samenhangen. “Het doel van de energietransitie is minder opwarming van de aarde. De grondstoffentransitie richt zich op een 100 procent circulaire economie in 2050 ten gunste van klimaat, biodiversiteit en de leefomgeving”, legt voorzitter Ed Nijpels van de Ser-commissie Duurzame Ontwikkeling uit. “Hoogwaardig gebruik van grondstoffen en materialen, hoogwaardige inzet van biogrondstoffen en verduurzaming van internationale ketens zijn noodzakelijke voorwaarden voor beide transities. Samenhangend beleid is dus cruciaal.”

Urgentie

Naast de vele aandacht voor een versnelling van de energietransitie wijst de raad op de urgentie om dit in samenhang te doen met een forse versnelling van de grondstoffentransitie. Zo vindt de Ser dat er een kabinetsbrede inzet moet komen op de grondstoffentransitie en een adequate uitvoeringsstructuur. Hiermee steunt de raad de aangenomen motie in de Tweede Kamer om een nationale grondstoffenstrategie op te stellen, ondanks dat staatssecretaris Vivianne Heijnen van Infrastructuur en Waterstaat vindt dat zo’n strategie op Europees niveau moet liggen. “Een nationale grondstoffenstrategie heeft wel zin”, vindt Nijpels. “Op klimaatbeleid hebben we eerst in beeld gebracht waar de uitstoot in ons land vandaan komt en wat hieraan moet gebeuren. Ditzelfde moet ook op het gebied van grondstoffen gebeuren. We kunnen niet wachten op Europa.”

De Ser vindt dat het kabinet concrete en afrekenbare doelen op het gebied van de grondstoffentransitie moet vastleggen. “Ook de werkgevers willen dit, want dit zorgt voor een gelijk speelveld”, zegt Nijpels. “Met wet- en regelgeving moet de grondstoffentransitie veel meer worden uitgedragen. Bijvoorbeeld door bepaalde percentages gerecycled materiaal in producten in wetten vast te leggen. Andere instrumenten om de grondstoffentransitie sterker op gang te brengen, zijn beprijzen en subsidiëren.” De invoering van een belasting kan er bijvoorbeeld voor zorgen dat fossiele grondstoffen worden vervangen door hernieuwbare of secundaire grondstoffen of milieuvriendelijkere alternatieven, staat in het rapport.

Afrekenbare doelen

Het Nationaal Programma Circulaire Economie, dat later dit jaar verschijnt, moet concrete en afrekenbare doelen voor de grondstoffentransitie bevatten, geeft Nijpels aan. “Het kabinet moet komen met een samenhangend instrumentenpakket. Nu is gesteld dat Nederland in 2030 50 procent circulair moet zijn. Maar zonder verdere instrumentaria zoals wetten halen we dat doel niet.”