'Circulaire transitie behoeft meer actie van provincies'

Door meer gebruik te maken van regulerende instrumenten kunnen provincies niet alleen de circulaire economie stimuleren, maar ook de lineaire economie afbouwen. Naast het verminderen van overheidsinvesteringen in de lineaire grondstofketen, kan dit door (te lobbyen voor) verboden en in vergunningverlening. Provincies moeten zich daarbij wel bewust zijn van de mogelijke consequenties van deze transitie voor andere beleidsdoelen, medeoverheden, ondernemers en inwoners. Dit vraagt om het inzichtelijk maken van belangenafwegingen en het maken van duidelijke keuzes.

Dit schrijft de Randstedelijke Rekenkamer in haar rapport ‘Circulaire economie – Hoe dragen de Randstedelijke provincies bij aan de transitie naar een circulaire economie’ over de provincie Zuid-Holland. In haar rapport geeft de Rekenkamer aan dat deze provincie circulaire economie voor het eerst in 2016 in haar beleid heeft benoemd en in de afgelopen jaren een beweging op gang heeft gebracht. Deze beweging is echter een kleine stap in de transitie naar een volledig circulaire economie. Om de doelen in zicht te brengen is meer nodig. Zo kunnen provincies hun impact op de transitie naar een volledig circulaire economie vergroten, door circulaire opgaven sterker te integreren in het beleid en de werkafspraken van andere beleidsdomeinen.

(Nog) geen versnelling zichtbaar

Volgens de Rekenkamer is er, ondanks de beleidsinzet van (provinciale) overheden, (nog) geen versnelling van de circulaire economie zichtbaar. De provincie Zuid-Holland heeft bijvoorbeeld wel de ‘Monitor Circulaire Economie Zuid-Holland’ ontwikkeld, wat in 2022 een nulmeting en in 2023 een eerste meting heeft opgeleverd, maar deze metingen geven geen inzicht in het doelbereik, omdat de circulaire doelen niet nader zijn uitgewerkt en omdat er geen streefwaarden zijn gekoppeld aan de indicatoren in de monitor. Daarom luidt een van de aanbevelingen aan Provinciale Staten (PS) van deze provincie om Gedeputeerde Staten (GS) op te dragen bij de verdere ontwikkeling van deze monitor te streven naar meer inzicht in het doelbereik, zodat bij de eerstvolgende publicatie aan kan worden gegeven in hoeverre het beleid nader is uitgewerkt in (operationele) doelen en of indicatoren van streefwaarden zijn voorzien.

Daarnaast adviseert de Rekenkamer aan PS om GS te vragen welke actoren, zoals Economic Board Zuid-Holland, InnovationQuarter en de waterschappen, meer betrokken kunnen worden in de beleidsontwikkeling om de impact van het provinciale circulaire-economiebeleid te vergroten.

'Transitie komt op gang'

In een reactie op het rapport van de Randstedelijke Rekenkamer geven GS van de provincie Zuid-Holland aan het beeld te herkennen dat de transitie naar een circulaire economie urgenter wordt, maar het doel vooralsnog ver weg is. Wel geven ze aan dat de transitie op gang komt. De provincie ziet circulariteit als een brede maatschappelijke opgave, gebruikt daarom de term Circulair Zuid Holland en beschouwt de circulaire samenleving als een integraal onderdeel van alle beleidsdomeinen.

Wat betreft de ‘Monitor Circulaire Economie Zuid-Holland’ geven ze aan dat deze monitoring nog aan het begin staat en dat Zuid-Holland in 2021 als eerste provincie zo’n monitor ontwikkelde. Uit de monitor blijkt dat het (primaire) grondstoffengebruik nog niet daalt. Op deelstromen is dit inzicht nog niet mogelijk omdat doelen en ook geschikte data ontbreken. Ook melden GS dat de provincie op specifieke onderwerpen al samenwerkt met onder meer de Economic Board Zuid-Holland, InnovationQuarter en de waterschappen, afhankelijk van de focus en de ambitie van deze partijen ten aanzien van circulair. Voor het toenemende belang van grondstoffen voor tal van onderwerpen zal ook deze samenwerking en afstemming naar verwachting de komende jaren toenemen.

Onderzoek

De Randstedelijke Rekenkamer heeft in 2022-2023 onderzoek gedaan naar de bijdragen van vier Randstedelijke provincies – Zuid-Holland, Noord-Holland, Utrecht en Flevoland – aan de transitie naar een circulaire economie. De overige drie rapporten verschijnen op 4 juli. *update* Lees hier de rekenkamerrapporten over Noord-Holland, Utrecht en Flevoland.