Circulaire dienst of product vrijstellen van btw geen abc'tje

Een verlaagd btw-tarief op tweedehandsgoederen kan circulaire werkgelegenheid creëren, opperde de in zwaar weer verkende kringloopbranche eind vorig jaar. Denk aan het verruimen van de huidige btw-verlaging op arbeid voor reparatie van producten waarvoor dit nog niet het geval is, adviseerde het PBL begin dit jaar. Laat duurzame, circulaire producten geen luxe zijn, maar help ze betaalbaar te houden door een korting op de btw, bepleitte handelaar in tweedehands schoenen Lorenzo van Galen eerder deze maand tijdens een rondetafelgesprek in de Tweede Kamer over de verduurzaming van de textielketen.

Een korting op de btw of zelfs een volledige vrijstelling wordt door lobbyisten en ondernemers regelmatig genoemd als een relatief eenvoudige maatregel om de circulaire economie te stimuleren. Uit een onderzoek naar de mogelijkheden om een btw-nultarief voor groente en fruit in te voeren, blijkt echter dat dit nog helemaal niet zo eenvoudig is.

Juridische houdbaar en doelmatigheid

Staatssecretaris Marnix van Rij van Fiscaliteit en Belastingdienst stuurden gisteren (29 maart) een onderzoek van SEO Economisch Onderzoek naar de Eerste en Tweede Kamer waaruit blijkt dat invoering van een btw-nultarief voor groente en fruit juridisch ingewikkeld is en erg weinig gezondheidswinst oplevert. Het eerste probleem is: wat is groente en fruit? Er is sprake van een grijs gebied, met voedingsmiddelen die wel groente of fruit bevatten, maar waar ook veel zout of suiker aan is toegevoegd. Die producten zijn lang niet altijd gezond. De consument ziet soms echter nauwelijks verschil. Een gedifferentieerd btw-tarief moet echter het zogenoemde neutraliteitsprincipe respecteren. Zo niet, dan is het juridisch niet houdbaar.

Een ander probleem zijn de hoge kosten van de maatregel, die niet in balans zijn met de potentiële gezondheidswinst. De kosten van afschaffing van de btw op groente en fruit bedragen tussen de 550 miljoen euro en 950 miljoen euro. Volgens SEO wordt met de afschaffing echter maximaal 4 procent extra groente en fruit gekocht. De prijsverlaging door een btw-nultarief is uiteindelijk veel te laag om consumenten te bewegen massaal andere keuzes te maken. De overheid kan zijn geld beter inzetten voor andere maatregelen die aanzetten tot gezonder gedrag. Het extra belasten van ongezonde voeding is een voorbeeld van een doeltreffendere maatregel.

Stille dood

Het onderzoek toont aan dat van een btw-verlaging geen wonderen hoeven te worden verwacht. Voor de overheid overgaat op een korting op de btw voor circulaire producten of diensten zal ongetwijfeld eerst een doorwrochte analyse worden gemaakt van waar zo’n korting zin heeft, of deze juridisch houdbaar is en doelmatig kan zijn. Het btw-nultarief op groente en fruit was een afspraak uit het regeerakkoord. Dat zelfs dit politiek afgetikte plan nu een stille dood lijkt te sterven, lijkt geen goed nieuws voor de circulaire ondernemer die hoopt op een btw-korting. Daar komt bij dat staatssecretaris Van Rij eerder heeft gezegd vooral te willen werken aan een eenvoudiger belastingstelsel. Iedere uitzondering, zoals verlaagde tarieven of vrijstellingen, leidt immers tot een ingewikkelder belastingstelsel en tot budgettaire derving.

Enige hoop mogen ondernemers echter wel koesteren. De EU geeft lidstaten sinds vorig jaar meer beleidsruimte bij het vaststellen van verlaagde btw-tarieven en nultarieven. Om een klimaatneutrale en groene economie te stimuleren mogen lidstaten het btw-tarief verlagen voor diensten die verband houden met recycling en reparatie van producten. Het vaststellen van verlaagde tarieven kent wel grenzen. Ter voorkoming van een te ruime toename van de toepassing van verlaagde tarieven en daarmee gepaard gaande budgetten, geldt dat iedere EU-lidstaat op maximaal 24 punten een verlaagd tarief mag toepassen. Daarnaast mogen lidstaten op zeven aangewezen categorieën een nultarief toepassen.