SITA zet de schouders onder plastic verpakkingsafval

Sinds 2006 doet SITA in Nederland al ervaring op met de inzameling en recycling van plastic verpakkingsafval. Hoewel de ervaringen in België en Duitsland daar goed bij van pas kwamen, blijkt de Nederlandse praktijk toch heel weerbarstig. Door de discussie rond de inzamelvergoeding voor gemeenten leek het alsof er weinig gebeurde, maar het tegendeel is waar.

SITA heeft, binnen de kaders die daarvoor gesteld zijn door Stichting Nedvang, een verwijderingstructuur opgezet die het mogelijk maakt de nationale doelstellingen voor hergebruik van plastic te realiseren.
Nu er een akkoord is tussen de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en het verpakkende bedrijfsleven (vertegenwoordigd door Stichting Nedvang) over de inzamelvergoedingen staat niets een landelijke uitrol meer in de weg. SITA vindt dat de afspraken tussen VNG en Nedvang dusdanig zijn, dat in de meeste gemeenten alle kosten van de inzameling van plastic (inclusief voorlichting aan burgers) gedekt kunnen worden. In 2007 en 2008 zijn verschillende pilotprojecten door Nedvang en VNG geïnitieerd om ervaring op te doen en om informatie te leveren die aan de onderhandelingen ten grondslag hebben gelegen.
Nog ten tijde van de onderhandelingen heeft een aantal gemeenten al besloten om ook met de inzameling van plastic verpakkingsafval te starten. Dat bleek overal vlekkeloos te verlopen. Deze nieuwe vorm van afvalscheiding wordt door de burgers heel positief ontvangen, en de respons lijkt voldoende hoog om bij landelijke uitrol de nationale doelstellingen te realiseren.

Inzamelsysteem
Bij de pilots zijn diverse systemen voor het inzamelen uitgeprobeerd. Mede op basis daarvan beveelt SITA een haalsysteem met zakken aan. De voordelen van een zak-inzameling zijn evident:

• SNEL Er kan heel snel gestart worden. De voorbereidingstijd is kort, vooral omdat er met bestaand inzamelmaterieel gewerkt kan worden.

• GOEDKOOP Er is sprake van lage investeringen. Gemeenten hoeven geen (speciale) containers aan te schaffen.

• EFFECTIEF Deelnemende bewoners geven een hoge waardering aan deze manier van inzameling. Dit inzamelsysteem levert heel snel een hoge respons, waarmee de doelstellingen voor het hergebuik van plastic binnen handbereik komen.

• FLEXIBEL Het inzamelsysteem met zakken is flexibel. De komende jaren kan bezien worden hoe de inzameling en het beleid met betrekking tot verpakkingsafval zich zal ontwikkelen, en daar kan op worden ingespeeld, waarbij er geen sprake is van grote kapitaalvernietiging.

Een veelgehoord bezwaar is dat de inzameling met zakken grote risico's inhoudt voor de kwaliteit van de openbare ruimte, en dat daarom een brengsysteem wenselijker zou zijn. Het tegendeel blijkt waar. Uit veel inzamelprojecten blijkt dat bezorgdheid over vervuiling die zou optreden bij de zak-inzameling, niet terecht is. Dat probleem blijkt heel goed beheersbaar, omdat daar slechts op één inzameldag per maand toezicht op gehouden hoeft te worden, terwijl zich bij een brengsysteem het vervuilingsprobleem continu kan manifesteren.
SITA heeft wel voor sterk stedelijke gebieden (waar de zak-inzameling problematisch kan zijn) samen met containerfabrikant Sidcon een speciale, persende ondergrondse container geïntroduceerd. Deze draagt bij aan lagere logistieke kosten en sluit naadloos aan bij de inzamelsystemen die veel gemeenten inmiddels al hebben. Deze persende container is ook uitstekend in te zetten als 'achtervang' bij het haalsysteem. In de gemeente Arnhem wordt deze Sidcon-container al met succes toegepast.

Verwijderingsketen
Na inzameling van het plastic verpakkingsafval dient dit nog te worden gescheiden in speciale sorteerinstallaties. Omdat in Nederland deze installaties nog niet bestaan, wordt vooralsnog gebruikgemaakt van de capaciteit die in onze buurlanden beschikbaar is. Ook dan blijkt de jarenlange ervaring die SITA in die landen heeft, goed van pas te komen.
Het ingezamelde afval is zeer volumineus (ongeveer 25 kilogram per m³). Daardoor zijn de transportkosten naar de sorteerinstallaties hoog; er wordt immers veel 'lucht' getransporteerd. Daarom heeft SITA in Nederland een netwerk van overslaglokaties opgezet. Het plastic verpakkingsafval dat bij gemeenten is ingezameld, wordt op deze overslaglocaties gewogen en geregistreerd, zodat deze hoeveelheden aan Nedvang gerapporteerd kunnen worden. Ook vindt hier kwaliteitscontrole plaats, om te voorkomen dat er andere stromen dan plastic verpakkingsafval worden verwerkt. SITA hecht veel waarde aan een goede monitoring en kwaliteitscontrole, ook om te anticiperen op een toekomstig certificeringssysteem.
Op deze overslaglokaties zorgt SITA er ook voor dat het plasticmengsel zodanig wordt gecomprimeerd dat het efficiënt kan worden getransporteerd naar de sorteerinrichting. Daarbij wordt er uiteraard wel voor gezorgd dat het materiaal nog geschikt blijft om te sorteren. Vermangelen of shredderen is dus uitgesloten.

SITA's kwaliteitscontrole

Sortering en hergebruik
Zoals gezegd, vindt de sortering van de in Nederland ingezamelde stromen plastic verpakkingsafval voorlopig nog plaats in België en Duitsland. SITA is voornemens om ook in Nederland minimaal één sorteerinstallatie voor verpakkingsafval te bouwen. De blauwdruk ligt klaar en zodra er een concreter beeld is van de te verwachten hoeveelheden plastic zal SITA met betrokken partijen (onder andere Nedvang) tot concrete realisatie ervan komen.
De sortering die op dit moment plaatsvindt is nog niet optimaal, omdat de Duitse en Belgische installaties specifiek zijn ontworpen voor de mengsels die in die landen worden ingezameld. Die komen niet overeen met het Nederlandse mengsel, onder andere omdat daar ook drankenkartons en blik worden ingezameld. Ook zijn er in die landen andere regelingen met betrekking tot statiegeld, wat een grote invloed heeft op de samenstelling van het mengsel. De installatie die in Nederland gebouwd zal worden, is volledig ontworpen op de Nederlandse situatie en daardoor zullen de uitgesorteerde stromen een hogere kwaliteit hebben en dus ook tot nog hoogwaardiger hergebruik leiden. Niettemin kan SITA met de installaties waar momenteel mee gewerkt wordt al garanderen dat uit het Nederlandse mengsel 70 à 80 procent hergebruik gerealiseerd wordt. Van de overige 20 à 30 procent wordt vooralsnog secundaire brandstof gemaakt.
In de afgelopen twee jaar heeft SITA ruim 50 procent van de output van de sorteerinstallaties kunnen afzetten als hoogwaardige secundaire grondstoffen (vooral PE, PP en PET), die door de plasticindustrie daadwerkelijk worden ingezet voor nieuwe producten.

Voor meer informatie:
SITA Nederland, Postbus 7009, 6801 HA Arnhem, tel 026 400 4444, www.sita.nl

Vakblad Afval! februari 2009 (nummer 1)