Statiegeldloze blikjes gedogen mogelijk illegale staatssteun

Dat blijkt uit een oordeel van het Europees Hof van Justitie van woensdag 9 juni. In het grensgebied tussen Denemarken en Duitsland verkopen diverse Duitse winkels dranken in blikjes zonder statiegeld, terwijl statiegeld volgens de Duitse Verpakkingswet wel verplicht is. De Deense Kamer van Koophandel heeft hierover een klacht ingediend bij de Europese Commissie. De Commissie oordeelde eerder dat dit geen staatssteun betreft, maar het Europese Hof ziet dat anders en geeft in hoger beroep de Commissie de opdracht de klacht opnieuw te behandelen.

De Duitse deelstaten Sleeswijk-Holstein en Mecklenburg-Voorpommeren vinden dat het verkopen van blikjes zonder statiegeld toegestaan is, zolang de dranken uitsluitend worden verkocht aan Deense klanten. Die moeten wel een verklaring ondertekenen waarin ze aangeven de dranken buiten het Duitse grondgebied te gebruiken, en dat ze de verpakkingen ook daar zullen weggooien. De Deense Kamer van Koophandel is het daar niet mee eens. Deze praktijk geeft een oneerlijk voordeel aan winkels die wél alleen blikjes met statiegeld verkopen, zoals de wet voorschrijft. Daarom zou er sprake zijn van illegale staatssteun. Het gaat ook niet om kleine bedragen: voor het niet innen van statiegeld kan een boete van maximaal 100.000 euro worden opgelegd.

Oordeel Hof

Het Hof vindt in principe niet dat het niet opleggen van een boete kan worden beschouwd als een met staatsmiddelen bekostigd voordeel. De EC beroept zich op 'moeilijkheden die zich voordoen bij de uitlegging' van de Verpakkingswet, om te oordelen dat er geen sprake is van staatssteun. Dit criterium past het EC echter niet goed toe, vindt het Europees Hof. Dergelijke moeilijkheden mogen alleen tijdelijk zijn, met zicht op verduidelijking van de normen. De Verpakkingswet is echter al ruim vijftien jaar van kracht en er is volgens het Hof geen bijzondere omstandigheid die zou kunnen rechtvaardigen dat de onzekerheden al zo lang bestaan. Daarom oordeelt het Europees Hof dat de EC de kwestie onvoldoende zorgvuldig heeft bekeken en opnieuw moet beoordelen of hier wel of geen sprake is van ongeoorloofde staatssteun.

Deutsche Umwelthilfe

De Duitse milieuorganisatie Deutsche Umwelthilfe (Duh) ziet de uitspraak als een overwinning. De verkoop van statiegeldloze blikjes in het Deens-Duitse grensgebied is Duh al langer een doorn in het oog. Eerder dit jaar diende de organisatie nog een klacht in tegen Schleswig-Flensburg (onderdeel van de deelstaat Sleeswijk-Holstein) wegens het niet handhaven van de statiegeldloze blikverkoop.

Barbara Metz, plaatsvervangend federaal directeur van Duh, merkt op: "Grensoverschrijdend blikjestoerisme is even absurd als illegaal. Het leidt niet alleen tot de vervuiling van het Duits-Deense grensgebied, maar vormt volgens de uitspraak van het EU-hof ook illegale staatssteun." Ze roept Sleeswijk-Holstein op een einde te maken aan de statiegeldvrije verkoop.