“Europese recyclingketen gaat onzekere toekomst tegemoet”

Mark Victory is senior redacteur Recycling bij de in London gevestigde Independent Commodity Intelligence Services (Icis), dat onderdeel is van de LexisNexis Risk Solutions Group. Hij schreef een artikel over de invloed van de huidige energieprijzen en macro-economische factoren op de markt voor gerecyclede plastics én op de (vrijwillige) duurzaamheidsdoelen die bedrijven zich hebben gesteld. 

“De enige zekerheid die de Europese recyclingketen op het moment heeft, is onzekerheid. Onzekerheid leidt doorgaans tot nervositeit, die op haar beurt leidt tot instabiliteit omdat de markten heviger dan normaal reageren op elke schommeling in de onderliggende omstandigheden.

Deze onzekerheid komt op een moment dat de keten traditioneel naar haar volumes voor volgend jaar kijkt. Veel spelers in de keten van gerecyclede polymeren hebben gezegd dat vooruit plannen momenteel gewoon onmogelijk is.

Enerzijds zijn de macro-economische omstandigheden zwak en neemt de dreiging van een recessie in heel Europa toe. De vraag naar niet-verpakkingskwaliteiten is in september voor alle gerecyclede polymeren scherp gedaald - met name de vraag van de belangrijke bouwsector.

De relatief lage prijzen voor virgin materiaal moedigen ook een verschuiving aan, weg van gerecyclede materialen in niet-verpakkingen - die doorgaans kostenbesparend werken - terwijl de hoge energiekosten de mogelijkheden van recyclers beperken om de prijzen van flakes en pellets te verlagen zonder negatieve marges te riskeren.

Geopolitieke verschuivingen blijven onvoorspelbaar, gezien het aanhoudende conflict in Oekraïne. Energieprijzen - en overheidsmaatregelen om de energieprijzen aan te pakken - blijven ook moeilijk te voorspellen.

Anderzijds blijven de duurzaamheidcommitments van de verpakkingssector hoog en is er vooralsnog geen echte rem op het verbruik van verpakkingen.

Door de kloof tussen de duurzaamheidscommitments voor fast moving consumer goods (FMCG) – die veelal volledig gelden in 2025 – en het beschikbare aanbod, zijn de markten voor gerecyclede polymeren de afgelopen paar jaar losgekoppeld van de prijsontwikkeling van virgin grondstoffen en van de macro-economische omstandigheden. Dit geldt voor alle plastickwaliteiten die hoofdzakelijk in verpakkingen worden toegepast.

Structurele tekorten zullen waarschijnlijk nog meer voorkomen als de negatieve macro-economische omstandigheden aanhouden - wat aannemelijk lijkt - omdat dit waarschijnlijk zal leiden tot een grotere terughoudendheid bij investeringen.

Toch zijn er steeds meer signalen dat sommige FMCG-producenten hun duurzaamheidscommitments gaan heroverwegen in het kader van de toenemende spread bij virgin materiaal en te midden van de recessievrees.

Eén grote FMCG-producent bevestigde deze week dat zij reeds interne discussies voert met haar financiële afdeling over de vraag of zij moet vasthouden aan haar duurzaamheidscommitments. Vooralsnog houdt dit bedrijf vast aan gerecycled materiaal als gevolg van zorgen die zij heeft over de beschikbaarheid op middellange termijn en hoe gunstig de voorwaarden zijn wanneer het bedrijf nu uit die markt zou stappen en er later weer in wil terugkeren. De verwachting is dat deze discussie zal intensiveren als de macro-economische situatie aanzienlijk verslechtert.

Hoge energiekosten brengen ook het risico van mogelijke faillissementen in de keten met zich mee, waardoor de duurzaamheidsdoelstellingen steeds moeilijker haalbaar worden. Hiervoor waarschuwde de branchevereniging Packaging Recyclers Europe (PRE) op 22 september.

De recyclingindustrie werkt doorgaans met kleine marges en nog kleinere kasreserves, waardoor zij bij een aanhoudende neergang een groter risico loopt failliet te gaan. Momenteel wordt de markt geconfronteerd met stijgende kosten en een dalende vraag.

Volgens een PRE-onderzoek zijn de gemiddelde energiekosten voor recyclers gestegen van een normaal niveau van ongeveer 15-20 procent van de productiekosten - exclusief arbeid en onderhoud - tot een huidig gemiddeld niveau van 70 procent.

Het meest energie-intensieve deel van de recyclingketen is doorgaans het omzetten van afvalbalen naar flakes en pellets. Toch hebben ook afvalinzamelaars en -sorteerders de kosten zien stijgen door de stijgende elektriciteitsprijzen.

De energiekosten blijven een belangrijke uitdaging voor producenten van flakes en pellets, en velen zijn al overgeschakeld op werktijdverkorting.

De energiekosten variëren afhankelijk van de energiemix van elk land en de contractvoorwaarden van elke producent. Dit leidt tot grote verschillen tussen de spelers in de recyclingketen, tot een toenemende regionalisering van de prijzen en tot grotere verschillen afhankelijk van de opslag- en cashflowpositie van de individuele verkoper en de individuele energiekosten.

Kortom, spelers die opslagruimte moeten vrijmaken of die cashflow moeten genereren, verkopen momenteel eerder tegen lage prijzen, terwijl spelers met opslagruimte en een comfortabelere balans liever volume opofferen dan prijs. Dit geldt vooral omdat veel verkopers niet geloven dat een lagere prijs in de huidige omstandigheden de volumes zal stimuleren.

Hoewel afvalinzamelaars en sorteerders de energiekosten niet in dezelfde mate hebben zien stijgen als bij de productie van flakes en pellets, zijn de kosten in die sector ook gestegen, evenals de logistieke kosten.

Opslagruimte is voor afvalinzamelaars en sorteerders wellicht een grotere uitdaging dan verderop in de keten. Want terwijl producenten van flakes en pellets de mogelijkheid hebben tijdelijk minder te produceren of om materiaal langdurig op te slaan - mits zij de opslagkosten kunnen opvangen - zal er afval het systeem binnen blijven komen.

Dit betekent dat afvalinzamelaars en sorteerders op een gegeven moment, en velen denken dat dit moment snel nadert, materiaal van de hand zullen moeten doen, of het zullen moeten verbranden of storten.

Op korte termijn wijzen marktsignalen op volatiliteit en regionalisering. Zonder steun kunnen velen in het resterende deel van 2022 met grote financiële problemen te maken krijgen. Elke rationalisering in de keten of afname van broodnodige investeringen dreigt de circulariteitsdoelstellingen verder in gevaar te brengen.

Kopers die voor volgend jaar volumes willen contracteren, staan voor een moeilijke afweging: een diepe en langdurige recessie riskeert dat ze blijven zitten met grote voorraden, en een minder ernstige recessie of marktherstel riskeert een herhaling van de tekorten zoals die in de eerste helft van 2022 werden gezien. Wie zich volledig uit de markt terugtrekt, loopt het risico tegen ongunstige voorwaarden terug te keren, of zelfs helemaal geen toegang meer te krijgen tot deze markt.”