Psycholoog pleit voor meer “groene jaloezie”

In plaats van een lineaire groei moeten we een manier van groeien vinden die past binnen de grenzen van onze planeet. Het informatietekortmodel waarin wordt aangenomen dat mensen anders zouden handelen als ze beter geïnformeerd zijn, werkt echter niet. “Mensen zijn gericht op de korte termijn, terwijl de klimaatcrisis is gebaat bij maatregelen voor de langere termijn. Ik ben gaan onderzoeken wat er moet gebeuren om ervoor te zorgen dat mensen wel naar de langere termijn kijken”, vertelde de Noorse psycholoog Per Espen Stoknes gisteren (17 november) tijdens het Nationaal Sustainability Congres in ’s-Hertogenbosch.

Hij beschreef vijf barrières – ‘afstand’, ‘noodlot’, ‘cognitieve dissonantie’, ‘ontkenning’ en ‘identiteit’ – die ons als mensen ervan weerhouden om actie te ondernemen tegen de klimaatcrisis, ook al zijn ze goed geïnformeerd. “De meeste effecten en gevolgen van klimaatverandering lijken ver van ons dagelijks leven af te zijn. En wanneer klimaatverandering als een ramp of crisis wordt beschreven, werkt deze boodschap contraproductief”, legt hij uit. “Sommige mensen voelen zich zelfs aangevallen door de veranderingen die moeten worden doorgevoerd om klimaatverandering het hoofd te bieden en willen terugvechten.”

Daarom pleit hij ervoor om het klimaatverandering socialer te maken en de communicatie hierop aan te passen. Dit gebeurt volgens hem al met de aankoop van zonnepanelen. “De aankoop van zonnepanelen werkt als een virus”, verklaarde hij. “Mensen zijn eerder geneigd om zonnepanelen te komen, zodra hun buren zonnepanelen hebben aangeschaft. We hebben meer van dit soort groene jaloezie nodig.” Andere zaken die volgens hem helpen zijn kleinere borden om voedselverspilling tegen te gaan en snel feedback krijgen om de betrokkenheid bij maatschappelijke veranderingen te behouden. “Zo geeft de taal­app Duolingo direct een beloning, als de gebruiker een succes heeft geboekt. Dit zijn kleine nudges die ons naar het gewenste gedrag sturen. Het is van belang om voor een nieuw verhaal te zorgen, waarover mensen enthousiast worden: niet meer over lineaire groei, maar over groei binnen de planetaire grenzen.”

Sneller grotere stappen zetten

Dit soort kleine duwtjes lijken vooral passend voor burgers. Bedrijven worden inmiddels gedwongen om versneld grotere stappen te zetten. Door de komst van de Europese richtlijn CSRD worden zij  bijvoorbeeld verplicht om avanaf 2024 te rapporteren over de impact van hun activiteiten op mens en milieu. Veel bedrijven zijn echter nog lang niet bekend met de inhoud van deze richtlijn, zo bleek uit de drukte bij de verschillende inhoudelijke sessies die tijdens het congres plaatsvonden. “De EU is bezig met een versnelling om te verduurzamen”, verklaarde Cedric Bodart van Sustainalize de drukte en de onbekendheid. “Dat is ook nodig om als ze van Europa in 2050 het eerste klimaatneutrale continent wil maken.”