5 cent extra statiegeld tot inzameling verbetert?

Als verantwoordelijke voor het statiegeldsysteem heeft Verpact de wettelijke taak om 90 procent van alle verkochte flesjes en blikjes weer in te nemen, maar de producentenorganisatie bleef vorig jaar steken op 74 procent. Van de blikjes zijn de officiële cijfers nog niet bekend, maar de verwachting is dat die inzameling niet beter gaat. Daardoor staan er nu honderden miljoenen euro’ s aan niet uitgekeerd statiegeld op de bankrekening van Verpact. En daar komen elke week miljoenen euro’s bij. Een volstrekt oneerlijke situatie, vinden Consumentenbond en Fair Resource Foundation (FRF).

Onvoldoende inleverpunten

Het te lage inleverpercentage komt vooral door een tekort aan goede inleverpunten, stellen de twee organisaties. Consumenten kopen flesjes en blikjes vaak onderweg, in sportkantines of bioscopen, maar kunnen die vervolgens daar niet inleveren. Maarten van Heuven, projectcoördinator FRF: “Verpact is veel te laat begonnen met het realiseren van voldoende inleverpunten. Ze staren zich blind op inleverautomaten in grote supermarkten in plaats van handmatige verwerking op de plekken van aankoop. Daarnaast zijn de inlevermachines in supermarkten ook vaak druk en kapot. Het wordt consumenten dus bepaald niet makkelijk gemaakt. En ondertussen stapelt bij Verpact het geld op.”

Terug naar consument

Het vele geld dat blijft liggen, was voor Verpact reden om de bijdrage van drankfabrikanten, die meebetalen aan het statiegeldsysteem, met ruim 10 procent te verlagen. “Oneerlijk”, vindt Sandra Molenaar, directeur van de Consumentenbond: “Het is statiegeld dat consumenten hebben betaald. Dat moet dus ook terug naar hen, in plaats van korting te geven aan fabrikanten.”

Een tijdelijke premie op het statiegeld creëert volgens de organisaties een win-winsituatie. Consumenten krijgen 5 eurocent meer dan ze aan statiegeld betaalden, wat een extra stimulans is om blikjes en flesjes terug te brengen. En Verpact bereikt daarmee eerder zijn inzamelingsdoel.

Gevraagd om een reactie laat Verpact aan AfvalOnline weten graag het gesprek aan te gaan met de Consumentenbond en FRF. "We zien dat het realiseren van meer inzamelpunten nu het belangrijkste is", vertelt een woordvoerder. Niet voor niets schakelde Verpact daarvoor onlangs de hulp in van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. "Maar de prognoses voor 2024 zien er goed uit. We verwachten 78 procent van de plasticflessen in te zamelen en 82 procent van de blikjes. Tegelijkertijd staan we op voor het gesprek om het nog beter te doen."

Kamerbebat

Aanstaande donderdag (19 december) debatteert de Tweede Kamer over circulaire economie en wordt het voorstel van de Consumentenbond en FRF ongetwijfeld besproken. De evaluatie van het statiegeldbeleid is voorlopig nog niet afgerond, bleek gisteren (12 december) echter uit een brief van verantwoordelijk staatssecretaris Chris Jansen aan de Tweede Kamer. Of hij nu dus voelt voor een ingreep in het systeem, is maar zeer de vraag.

In de aanloop naar dat debat hebben de Consumentenbond en FRF overigens ook nog samen een brief gestuurd aan Kamerleden. Hierin vragen ze niet alleen om aandacht voor hun statiegeldplan, maar ook voor een meer circulaire omgang met elektrische apparaten. Volksvertegenwoordigers moeten niet alleen focussen op de recycling daarvan, maar er bij het kabinet ook op aandringen vaart te maken met levensduurverlenging, hergebruik en reparatie van apparaten.

De organisaties denken aan beloningen voor de consumenten die apparaten inleveren, systematische controles van ingeleverde apparaten op repareerbaarheid en ondersteuning van kringloopwinkels om defecte apparaten te repareren en opnieuw aan te bieden. Andere ideeën zijn het toegankelijker maken van commerciële en niet-commerciële reparatiediensten voor consumenten, (financiële) ondersteuning van innovatie en initiatieven rond levensduurverlening door producentenorganisatie Stichting Open, en ondersteuning van educatieve initiatieven zoals Race Against Waste, die afval inzamelen op scholen en jongeren leren over de waarde en repareerbaarheid van elektrische apparaten.