Hoe Frankrijk 100 procent plastic moet gaan recyclen

Nicolas Hulot wil dat heel Frankrijk in 2025 al het plastic afval recyclet. 100 procent kunststofrecycling in acht jaar in een land waar veel van het afval nog op een stortplaats terecht komt lijkt ridicule. Maar deze ambitie van de kersverse milieuminister in het kabinet van Emmanuel Macron is nog een eitje vergeleken met zijn andere milieudoelstellingen. Hij wil ook een verbod op verkoop van benzine- en dieselauto’s in 2040. Dan moet ook de olie- en gaswinning uit Franse bodem gestopt zijn en tegelijkertijd zal de productie van kernenergie met een derde zijn teruggebracht. Macron heeft met de excentrieke milieuactivist en voormalig tv-presentator Hulot een ambitieuze doener binnen gehaald om de derde pijler van zijn programma ‘En Marche!’ te realiseren: ‘maak van de circulaire economie en recycling een nieuwe economisch model’.

Jean-Marc Boursier afgelopen week in Bayonne.
Foto: AfvalOnline

Nog geen half jaar na de presentatie van al deze plannen is het nog te vroeg om de slagingskans in te schatten. Jean-Marc Boursier, vice-president Recycling & Recovery van Suez en Fead-voorzitter, grijpt het momentum om de kunststofrecycling te versnellen. In Bayonne, in Frans Baskenland, laat hij zien wat Suez doet om de plasticketen regionaal te sluiten, maar vooral om aandacht te vragen voor die recycling. Want, “het doel van 100 procent recycling is misschien te hoog gegrepen, maar er moet en gaat veel veranderen”.

“De productie van plastic is in vijftig jaar met een factor 50 toegenomen”, zo schetst hij de razendsnelle ontwikkeling. “Vijftig jaar geleden produceerden we een miljoen ton plastics in Europa. Nu is dat 50 miljoen ton. En de groei is er nog niet uit.” Hij verwacht niet dat hij de teruggang van plastics zal meemaken. “Maar ik denk wel dat over een aantal jaar de top van de groei zal zijn bereikt. In Europa ontstaat nu 25 miljoen ton plastic afval per jaar. Daarvan wordt maar een kwart gerecycled en opnieuw in de keten gebracht: 7 miljoen ton. “Het probleem is urgent. Oceanen zijn het eindstation voor plasticafval. De Ellen MacArthur Foundation heeft becijferd dat als we zo doorgaan er in 2040 meer plastic dan vis in de oceanen zit”.

Meer plastic inzamelen

De opbrengst van plastic uit huishoudens moet worden verhoogd en dus zullen huishoudens in Frankrijk meer moeten gaan bronscheiden. Daarvoor wil Suez de bewustwording bij alle spelers in de keten vergroten. Om te beginnen bij de consument door bijvoorbeeld invoering van tariefdifferentiatie. Nu betalen de inwoners van Frankrijk één vast tarief. “Wij ontwikkelen systemen om mensen meer te laten scheiden door er bijvoorbeeld een tarief aan te hangen. Daarnaast kan je ook veel bereiken met de inzamelfrequentie. In Parijs bijvoorbeeld wordt iedere dag het afval opgehaald, ook op zon- en feestdagen. De prikkel om te gaan scheiden is dan erg laag”.

Boursier verwacht ook dat een beloningssysteem mensen extra zal triggeren. “Met Reko [een Tomra inzamelautomaat, red.] bieden wij de mogelijkheid om plastic flessen en eventueel blikjes in te leveren voor een retourpremie. De beloning houden we laag, één of twee cent, zodat zwervers niet voor dat bedrag prullenbakken overhoop gaan halen en zo meer vervuiling veroorzaken.” Er zijn nu honderd van dergelijke inzamelterminals in Frankrijk.

Meer afzet creëren

De afzet van r-plastic, evenals in Nederland een nog grotendeels te ontginnen terrein, moet sterk worden gestimuleerd. Daarvoor schaakt Boursier op meerdere borden. Allereerst bewustwording. “Nu denken consumenten dat de groene punt op de verpakking staat voor recycling, terwijl het in feite alleen betekent dat de producent een bedrag heeft betaald. Wij willen naar een ander teken toe. Een symbool waarmee het voor de consument meteen duidelijk is hoeveel r-plastic in de verpakking is verwerkt.”

Daarnaast wil Boursier ook meer regelgeving. Gemeenten moeten groene aanbestedingen gaan uitschrijven, waarin gerecycled plastic wordt voorgeschreven. Maar eigenlijk wil hij regelgeving op nationaal of Europees niveau. “De toepassing van gerecycled plastic moet in regelgeving worden vastgelegd. Dat is nu zo in Californië en blijkt bijzonder effectief. De recyclingindustrie in die staat heeft zich ontwikkeld tot een leverancier voor de gehele Amerikaanse markt.”

De derde pijler waar Boursier zich op richt is die van de financiële stimulering. “Het btw-tarief voor r-plastic moet omlaag. Het is eigenlijk absurd dat plastic waar al eens btw over is betaald, in het tweede, derde of vierde leven steeds weer met een btw wordt belast.” Ook vindt hij dat de CO2-emissiebelasting snel omhoog moet van 30 naar 60 euro per ton. De vraag is natuurlijk wat het politieke draagvlak hiervoor is. “Nicolas Hulot ondersteunt deze plannen. De carbontax wil hij bijvoorbeeld in 2030 opgetrokken hebben naar 100 euro per ton. De Minister van Financiën is echter nog niet zo ver. Maar we hebben goede hoop.”

Financieel gat

“Voor de meeste plastics is er een verschil van 100 tot 200 euro tussen virgin en gerecycled. Dat overbruggen heeft de komende tijd prioriteit. De btw-verlaging en de carbontaks zijn daarvoor essentieel. Wij gaan werken aan verlaging van de kostprijs, onder andere door onze verwerkingscapaciteit te verhogen van 450 kton naar 600 kton per jaar. Daarvoor moet echter het aanbod aan plastics uit huishoudens toenemen. Zo moet er een keten van ontwikkelingen gaan plaatsvinden.”

Meer inzamelen en de kwaliteit handhaven of vergroten. In Nederland worden inmiddels vraagtekens gezet bij het streven naar kwantiteit, en komt de kwaliteit als prioriteit naar boven. Boursier kent de Nederlandse situatie en vindt die niet te vergelijken met de Franse. “Als de kwantiteit toeneemt, is de kans op vervuiling groter. Dat staat vast. Steeds meer Franse gemeenten gaan over naar een systeem waarbij alle verpakkingen in een zak worden ingezameld in plaats van alleen flessen. Het voordeel is dat meer plastics worden ingezameld, maar er zal ook meer vervuiling zijn. Wij verwachten dat de sorteercentra, die natuurlijk op die ontwikkeling worden aangepast, in staat zijn om de sortering nog even goed uit te voeren.”