Coelo ziet afvalstoffenheffing stijgen en opmars diftar

De gemiddelde afvalstoffenheffing voor een meerpersoonshuishouden komt dit jaar uit op 364 euro, maar de verschillen tussen gemeenten zijn groot. In Nijmegen, de goedkoopste gemeente, is een meerpersoonshuishouden slechts 34 euro kwijt, terwijl de heffing in Wassenaar, de duurste gemeente, uitkomt op 602 euro. Het tarief voor een eenpersoonshuishouden ligt gemiddeld op 291 euro, 4,3 procent meer dan vorig jaar. In Nijmegen ligt het tarief echter op slechts 17 euro, doordat een groot deel van de afvalkosten wordt betaald uit de algemene middelen. Nijmegenaren betalen bovendien een bedrag per zak. Een eenpersoonshuishouden is in Hillegom het duurste uit met een tarief van 487 euro. Dat blijkt uit de nieuwste editie van de Atlas van de Lokale Lasten die het Centrum voor Onderzoek van de Economie van de Lagere Overheden (Coelo) jaarlijks publiceert.

Grootste stijgers en dalers

De grootste verhoging van de afvalstoffenheffing ziet Coelo in Nederweert (+64 procent). De gemeente gaf in 2024 een korting van 100 euro op het te betalen tarief. In 2025 vervalt deze korting weer. Op de tweede plaats staat Hilvarenbeek (+30 procent). Vooral het bedrag dat wordt betaald voor het legen van een container met restafval stijgt. Het tarief per lediging stijgt licht (van 10,95 euro in 2024 naar 11,20 euro in 2025), maar het volume van de container is kleiner (van 270 liter naar 120 liter) waardoor huishoudens veel meer kwijt zijn. Daarnaast stijgt het vastrecht met 12 procent.

In totaal verlagen 31 gemeenten hun tarief dit jaar; in 27 gemeenten betalen huishoudens hetzelfde bedrag als vorig jaar. In Geertruidenberg betaalt een meerpersoonshuishouden dit jaar 24 procent minder dan vorig jaar. Tot 2024 was het te betalen bedrag in deze gemeente afhankelijk van de grootte van het huishouden. Per 2025 hanteert de gemeente diftar: huishoudens betalen voor iedere inworp in een verzamelcontainer. Hierdoor betalen huishoudens gemiddeld minder voor de afvalstoffenheffing. Op de tweede plek staat Losser waar de afvalstoffenheffing dit jaar 23 procent daalt. In deze gemeente wordt al langer diftar gehanteerd: huishoudens betalen naast een vast bedrag een bedrag per lediging van de container. Dit bedrag stijgt in 2025. Tegelijk daalt het vastrecht. Huishoudens zijn hierdoor gemiddeld minder kwijt voor de afvalstoffenheffing.

Gedifferentieerde tarieven

In steeds meer gemeenten hangt de hoogte van de afvalstoffenheffing voor een aanzienlijk deel af van hoeveel afval een huishouden aanbiedt. 43 procent van de Nederlanders woont nu in een gemeente met een gedifferentieerd tarief (diftar). Ten opzichte van vorig jaar voerde nog eens zes extra gemeenten diftar in, terwijl geen enkele gemeenten dit systeem afschafte.

In de meeste gevallen hanteren diftar-gemeenten een bedrag dat afhangt van het aantal keren dat de container wordt geleegd (27,9 procent van alle huishoudens). Betaling per zak of inworp in een verzamelcontainer (11 procent) of per kilo (3,9 procent) komt ook voor. In Oss, Woerden en Teylingen is diftar anders vormgegeven dan in andere gemeenten. Hier betalen huishoudens aan het begin van het jaar een vastrecht. Aan het einde van het jaar kunnen huishoudens een deel van de aanslag terugkrijgen als het aantal ledigingen onder een bepaald plafond blijft. De teruggave wordt verrekend met de aanslag voor de afvalstoffenheffing van het volgende jaar.

In diftar-gemeenten betalen meerspersoonshuishoudens volgens Coelo gemiddeld 15 procent minder dan in andere gemeenten. Dat komt volgens het onderzoekscentrum doordat daar minder afval ingezameld en verwerkt hoeft te worden.

Omgekeerd inzamelen

Coelo bracht ook in kaart hoeveel gemeenten er anno 2025 omgekeerd inzamelen. In gemeenten met dit inzamelingssysteem worden afvalstromen die kunnen worden hergebruikt huis-aan-huis ingezameld. Het restafval moeten huishoudens zelf wegbrengen naar verzamelcontainers.

57 procent van de gemeenten kiest inmiddels voor dit inzamelsysteem in de hele bebouwde kom. Een deel van deze gemeenten combineert dit met diftar, maar dat is niet altijd het geval.

Eerdere berekeningen

De Vereniging Eigen Huis kwam eind 2024 op basis van een steekproef al uit op een gemiddelde afvalstoffenheffing van 351,78 euro voor 2025, een stijging van 5,1 procent. Het CBS berekende op basis van de totale verwachte gemeentelijke opbrengsten dat er 5,5 procent meer afvalstoffenheffing betaald zou worden.

De cijfers van Coelo zijn gebaseerd op de daadwerkelijke tarieven die alle gemeenten in Nederland hanteren. Maar ook hier kan in diftar-gemeenten het uiteindelijk betaalde bedrag anders uitkomen.