Verpact gaat voor beloning in plaats van hoger statiegeldbedrag

Samen met de gezamenlijke supermarkten en de verpakkende producenten heeft producentenorganisatie Verpact gisteren (27 november) een reeks aan versnelde en nieuwe maatregelen aangekondigd om de inzameldoelstelling van 90 procent voor plasticflessen en blikjes te halen. De zogeheten Totaalaanpak Statiegeld houdt in dat Verpact gaat zorgen voor 2.900 extra inzamelpunten in supermarkten, waarmee het aantal stijgt van 7.600 naar 10.500 voor eind 2026. Daarnaast komen er 223 extra bulk-innamepunten, waarmee het totale aantal naar 300 punten moet komen. Ook wil Verpact het aantal retourshops verdrievoudigen naar 60 stuks en komen er 5.000 extra donatiepunten voor het goede doel, waarmee er in totaal 27.000 donatiepunten zullen zijn. In grote steden komen verder tien speciale inleverkiosken. Met deze maatregelen wil de producentenorganisatie ervoor zorgen dat het makkelijker wordt om plastic flesjes en blikjes in te leveren, zonder lange rijen.

Verpact gaat er ook voor zorgen dat defecte inleverapparaten twee keer zo snel worden gerepareerd. Het overgrote deel van de apparaten gaat straks beschadigde en ingedeukte blikjes eenvoudiger accepteren in plaats van teruggeven.

Zwerfafval verminderen

Ook komt Verpact met verschillende maatregelen om de hoeveelheid zwerfafval te verminderen. Zo trekt de organisatie minimaal 5 miljoen euro uit om opengebroken vuilnisbakken in grote steden aan te pakken. Op andere plekken gaat ze samen met gemeenten werken aan bijvoorbeeld donatieringen, waar mensen hun flesjes en blikjes kunnen achterlaten bij openbare afvalbakken. Verder komt er een app waarin mensen kunnen zien waar het dichtstbijzijnde (werkende) inleverpunt is en niet-werkende apparaten kunnen melden.

Daarnaast komen er beloningsacties waarmee mensen die flesjes en blikjes inleveren, prijzen kunnen winnen.

Meerdere keren per jaar gaat Verpact aan het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat rapporteren over de voortgang van deze aanpak en legt twee keer per jaar publieke verantwoording af over de resultaten en financiën. Eerder dit jaar gaf demissionair staatssecretaris Thierry Aartsen van Infrastructuur en Waterstaat nog aan ontevreden te zijn over de financiële transparantie van de producentenorganisatie.

Reacties

Aartsen verwacht dat het voorgestelde plan voor “veel meer inzameling en veel minder rommel” gaat zorgen. Hij vindt het mooi dat Verpact kiest voor beloning en beschouwt dit als een “goed alternatief voor de verhoging van het statiegeldbedrag, waar ik geen voorstander van ben”.

Tweede Kamerlid Ines Kostić van de Partij voor de Dieren is echter totaal niet te spreken over de voorgestelde beloningsacties. “Wat helpt tegen zwerfafval? Gokspelletjes (wat de industrie wil) of een eerlijke, vaste 15 cent inleverbonus voor burgers (zoals experts adviseren)”, schrijft het Kamerlid op het sociale medium Bluesky en geeft daarbij aan hierover Kamervragen te gaan stellen.

Ook zwerfafvalactivist Dirk Groot, bekend als de Zwerfinator, is sceptisch in een eerste reactie. "Dit soort beloften worden namelijk al jaren gedaan. En nooit waargemaakt. Zo stribbelt Verpact weer lekker mee tot de volgende dreiging met een hoge boete." 

Over de inname van platte blikjes en flesjes en flesjes waarvan het etiket is verdwenen leest hij niks. "Die kun je nog steeds niet inleveren straks. Ze hebben weer slim een jaartje tijd gekocht waarin ze al het niet uitgekeerde statiegeld mooi in de eigen zak kunnen steken." 

Rechtszaak

De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) geeft echter aan de initiatieven om tot een landelijk beloningssysteem voor de consument te komen te zien als “een alternatief om aan de last te voldoen”. Vorige week stonden de ILT en Verpact nog tegenover elkaar bij de Raad van State, omdat de inspectie per 2026 een nieuwe statiegeldregeling wil met een hoger statiegeldbedrag of een retourbonus om de inzameldoelstellingen van 90 procent te behalen. De ILT had de organisatie per 1 januari 2026 een last onder dwangsom van 1,5 miljoen euro opgelegd, en een maximum van 21 miljoen euro, als Verpact geen maatregelen zou nemen om de inzameling te stimuleren. Gisteren liet de inspectie echter weten dat Verpact voldoet aan de opgelegde last en dat ze de last zal aanpassen. Wel blijft de ILT erop toezien dat Verpact aan de opgelegde lasten voldoet, totdat de inzameldoelstellingen van 90 procent zijn behaald.

Naar aanleiding van de reactie van de ILT heeft Verpact al laten weten geen noodzaak te zien om haar verzoek tot een voorlopige voorziening aan de Raad van State te handhaven.