'Dwangsom om statiegeldverhoging dwarsboomt plannen Verpact'

De ILT wil per 1 januari 2026 het statiegeld van verhogen of een retourbonus invoeren (waarbij de consument meer terugkrijgt dan hij betaalde) voor ingezamelde flessen. Als er niet aan de dwangsom wordt voldaan, moet Verpact vanaf 1 januari een dwangom betalen. De hoogte van de dwangsom bedraagt volgens berichtgeving van AD en Trouw 1,5 miljoen euro per dag, en maximaal 21 miljoen euro. Verpact voorziet daardoor problemen en ging bij de ILT in beroep tegen de dwangsom. Maar omdat daar pas een besluit op wordt verwacht in 2026 vroeg Verpact de Raad van State om schorsing van de dwangsom totdat er een besluit is genomen in de bezwaarprocedure bij de ILT.

Verpact liet tijdens de zitting weten dat ze "heel hard aan het werk" is met een plan van aanpak, waarbij de focus ligt op het uitbreiden van het aantal innamepunten. Een statiegeldverhoging of de invoering van een retourbonus per 1 januari 2026, zou deze aanpak doorkruisen en averechts werken op de plannen van Verpact. Ook wees de organisatie op onderzoeken van zowel CE Delft als PwC, waaruit zou blijken dat de hoogte van het statiegeld slechts beperkte invloed heeft op de inleverbereidheid. Verder voorzag de organisatie problemen bij het aanpassen van etiketten, barcodes en innameautomaten. Ook voorzag de stichting verwarring bij consumenten door foutieve uitbetalingen.

De ILT wees echter op het belang voor mens en milieu en vond dat dat zwaarder moest wegen dan de financiële belangen van Verpact. Het vindt ook dat Verpact de consument geen prikkel heeft gegeven om de flesjes in te leveren. Nu vindt de consument de infrastructuur voor inzameling gebrekkig. Uit onderzoek van Verpact dat het moest uitvoeren van de ILT bleek dat de consument meer bereid is om flessen in te leveren als hij meer gestimuleerd wordt. Nu raakt het behalen van de inzamelnorm steeds meer uit zicht.

Dode koeien

Fair Resource Foundation (FRF) was als belanghebbende partij in de zaak ook aanwezig en hield een bevlogen betoog over hoe een hoger statiegeldbedrag zwerfafval terugdringt, en dat dit goed is voor de circulaire transitie en het milieu. “Dieren gaan dood”, sprak de advocaat en wees erop dat in Nederland in 2021 werd gerapporteerd dat er 4.000 dode koeien dood gingen door zwerfafval. Hij wees er ook op dat Verpact de inzameldoelstellingen niet had gehaald, en vond dat reden voor de dwangsom.

Er is een kans dat de zaak in het voordeel uitpakt voor Verpact op een puur juridische grondslag. De organisatie wees op een artikel in de Algemene Wet Bestuursrecht dat zegt dat er geen nieuwe sanctie opgelegd mag worden, als er nog een andere van kracht is voor dezelfde overtreding. Zo moet Verpact uiterlijk eind 2026 5.400 inzamelpunten hebben gerealiseerd. Daar is Verpact nog mee bezig en dus vindt de stichting dat de ILT voorbarig is en eerst de resultaten daarvan had moeten afwachten.

Vijf keer een last onder dwangsom

Verpact kreeg september dit jaar een last onder dwangsom opgelegd, omdat de inzameling van plastic statiegeldflessen nog altijd achterblijft op de doelstelling van 90 procent. Sinds 2022 slaagt Verpact er niet in om het wettelijke inzameldoel van 90 procent van de plastic flessen te halen. Daarom heeft de ILT in juli 2024 Verpact al vijf lasten onder dwangsom opgelegd. Verpact voldeed in oktober vorig jaar aan vier van de vijf eisen van de Inspectie Leefomgeving en Transport. De dwangsom die nog openstond, is de realisatie van de minimaal 5.400 inleverpunten. 

De uitspraak van de Raad van State staat gepland voor donderdag 4 december om 10:00 uur.