Impact corona op afvalsector tekent zich langzaam af

Hoewel de kinderopvangcentra en scholen in principe voorlopig gesloten zijn om de verspreiding van het coronavirus in te dammen, wordt er wel opvang geregeld voor kinderen waarvan één of beide ouders in een vitale sector werken. Vervoer van afval is aangemerkt als zo'n vitale beroepsgroep. Brancheverenigingen MRF en FNOI hebben de overheid verzocht om ook de sectoren metaal- en oudpapierrecycling als cruciale beroepsgroepen te classificeren. Deze sectoren leveren namelijk essentiële grondstofstromen voor onder meer de kritieke industrie (metaal) en de hygiëne- en tissue-industrie (oud papier). Om dezelfde reden riep de FNOI op om de inzameling van oud papier niet te stoppen, nadat enkele gemeenten daartoe over waren gegaan.

De Europese vertegenwoordiger van private afvalbedrijven Fead heeft laten weten dat wat haar betreft afvalbeheer- en recycling in alle EU-lidstaten worden erkend als vitale beroepsgroepen. Hierdoor moet de afvalsector ook kunnen profiteren van prioriteitsmaatregelen, zoals voorrang bij de levering van beschermingsmiddelen. Het inzamelen, vervoeren en verwerking van medisch en huishoudelijk afval, evenals industrieel en bedrijfsafval, is "nu meer dan ooit" cruciaal voor de Europese economie en de bevolking in het gevecht tegen het coronavirus, stelt Fead.

De belangenbehartiger krijgt bijval van Unep, het milieuprogramma van de Verenigde Naties, en de Bazel Conventie. Zij stellen dat afvalbeheer, inclusief van huishoudelijk, medisch en ander gevaarlijk afval, een "urgente en essentiële publieke dienst" is, die door moet blijven gaan om mogelijke secundaire effecten op gezondheid en milieu te verkleinen. Ze wijzen erop dat tijdens de coronacrisis meer medisch en gevaarlijk afval ontstaat, zoals mondkapjes, handschoenen en andere beschermingsmiddelen.

Maatregelen bedrijven

Afvalinzamelaars nemen ondertussen zelf maatregelen om de continuïteit van de inzameling te garanderen. Daarbij wordt voorrang gegeven aan het inzamelen en verwerken van ziekenhuisafval en aan het inzamelen en verwerken van huishoudelijk afval. Bedrijven hebben intern afgesproken onder meer overleggen zoveel mogelijk te beperken, kantines zo in te richten dat alleen kleine groepen bij elkaar zitten en lunchpauzes te spreiden en aanvullende beschermingsmaatregelen te treffen zoals het verstrekken van extra brillen en handschoenen. Bij de inzameling van afval van mensen in thuisquarantaine zijn geen bijzondere maatregelen nodig volgens het RIVM, mits de normale beschermende maatregelen zoals het gebruik van werkhandschoenen in acht worden genomen.  

Op milieustraten en in kringloopwinkels worden mensen gevraagd afstand van elkaar te houden en alleen met pin te betalen. Verschillende bedrijven bemerken drukte op de milieustraten. “Blijkbaar gaan veel inwoners in deze tijd aan te slag om hun schuur of zolder op te ruimen”, aldus Dar. Bedrijven en NVRD roepen mensen op daarom alleen naar de milieustraat te komen als het echt niet anders kan. In Vlaanderen zijn om deze reden half maart alle milieustraten gesloten. “Een abnormale stijging van het aantal bezoekers maakt duidelijk dat te veel mensen niet-noodzakelijke bezoeken doen”, zei minister Zuhal Demir van Omgeving daarover.

Bedrijven en helpdesks van de overheid, zoals van de ILT, het LMA en Vang-HHA, geven aan dat de telefonische bereikbaarheid tijdelijk beperkt is, doordat zoveel mogelijk medewerkers thuis werken. Ook kan de wachttijd daardoor langer zijn dan gebruikelijk.

Recyclingmarkten

Inmiddels ondervinden verschillende recyclingmarkten ook de impact van het coronavirus. In een update heeft het Bureau of International Recycling (Bir) dat de handel in de wereldwijde non-ferroschrootsector al een flinke knauw heeft gekregen: zowel koper als aluminium hebben binnen een periode van slechts 30 dagen meer dan 10 procent van hun waarde verloren en de handel is sterk verminderd. Textielrecyclers hebben te maken met een stijging van transportkosten. Plasticrecyclers zouden nog relatief weinig last van het virus hebben.

De Europese recyclingindustrie heeft verder zorgen over de beperkte hoeveelheden die bij inzamelsystemen binnenkomen, logistieke verstoringen, kopers die duurzaamheidsmaatregelen opgeven en de vermindering van noodzakelijke langetermijninvesteringen, schrijft redacteur Mark Victory van Independent Commodity Information Service (Icis). Zo ziet de recyclingindustrie op de markt van gerecycled petplastic een verandering in het consumentengedrag: mensen kopen flessen water en slaan het op. Hierdoor is de vraag naar nieuw petplastic gestegen.

De Nederlandse Vereniging Afvalbedrijven (VA) verwacht dat er meer plastic en gft naar AEC’s gaat als gevolg van het coronavirus. Er is voldoende capaciteit voor plasticrecycling, maar minder vraag naar het resulterende recyclaat. Onder meer doordat onder meer de auto-industrie en de bouw nu op een laag pitje branden. Omdat plastic afval op grote schaal opslaan geen optie is, zal veel plastic worden verbrand. Voor grote partijen planten uit de sierteelt die gedumpt moet worden is onvoldoende vergistings- en composteercapaciteit. Ook dit afval zal dus in toenemende mate worden verbrand. Verder ziet de VA het aanbod bedrijfsafval afnemen doordat scholen en veel winkels gesloten zijn en er ook fors minder met het OV gereisd worden. Thuis ontstaat er juist meer afval.

Wat de crisis betekent voor de omzet van afvalbedrijven is nog koffiedik kijken. Wel is duidelijk dat eigenrisciodragers een beroep kunnen doen op een de tijdelijke noodmaatregel Overbrugging voor Werkbehoud. Bedrijven in afval en energie kunnen gebruik maken van looncompensatie als de omzet met meer dan 20 procent zal afnemen naar aanleiding van de coronacrisis.

Thuiswerkende politici

Zelfs politici werken in sommige gevallen thuis door het coronavirus. Dat is bijvoorbeeld het geval voor minister Stientje van Veldhoven voor Milieu en Wonen. Haar Franse collega Brune Poirson is positief getest op het coronavirus. Van Veldhoven presenteerde op 6 maart samen met haar het Europese Plastic Pact. Frans Timmermans, vicevoorzitter van de Europese Commissie, was ook bij deze presentatie aanwezig en heeft daarom tijdelijk voor isolement gekozen. Ook minister Cora van Nieuwenhuizen van Infrastructuur en Waterstaat werkt voorlopig thuis, nadat zij op de handelsmissie naar Indonesië in contact is gekomen met de Indonesische minister van Transport Budi Karya Sumadi. Die bleek later ook het virus te hebben.

De politieke agenda is op zowel nationaal als Europees niveau nagenoeg schoongeveegd. Vergaderingen, debatten en andere officiële activiteiten die niet over het coronavirus gaan, worden geannuleerd of uitgesteld. De stemmingen die gepland stonden over moties ingediend tijdens bijvoorbeeld het debat over de herziening van de Europese Kaderrichtlijn afvalstoffen en het VAO PFAS gaan voorlopig niet door. Verder zijn de gesprekken die de Tweede Kamer afgelopen donderdag (19 maart) zou hebben met EC-vicevoorzitter Timmermans en  EU-milieucommissaris Virginijus Sinkevičius uitgesteld.

Tegenstanders van de Green Deal  grepen de crisis aan om de plannen in de ijskast te zetten of zelfs in de prullenbak te gooien. De EU-commissaris voor industrie ontkende dat de Europese Comissie daarmee bezig is. De doelstelling van een emissieloos Europa in 2050 blijft intact. De crisis zal wel invloed hebben op de uitwerking, ook omdat de samenleving heel anders uit deze crisis zal komen dan dat ze er in is gegaan.

Uitgesteld

Evenementen zoals congressen en beurzen kunnen nu vanzelfsprekend niet doorgaan. Zo werden het Gemeentelijk Grondstoffencongres en het Nationaal Recycling Congres verplaatst naar het najaar. De internationale beurs Ifat 2020 heeft 7 tot en met 11 september 2020 als nieuwe data. Reeds gekochte tickets blijven geldig. De Plastic Recycling Show Europe is verplaatst naar 27 en 28 oktober. Verder heeft de stichting NederlandSchoon op aanraden van het RIVM besloten om de Landelijke Opschoondag op 21 maart 2020 af te gelasten. Wel hoopt de organisatie dat iedereen die het initiatief nam om op 21 maart op te schonen, zijn of haar actie op een later moment (met inachtneming van de adviezen van het RIVM) opnieuw op de kaart zet. De Vereniging Afvalbedrijven laat weten de Landelijke Compostdag van zaterdag 28 maart af te gelasten. Mogelijk vindt deze dag later dit jaar alsnog plaats.