'Heijnen moet regie pakken voor circulaire kunststofketen'

In een aanbiedingsbrief bij het rapport ‘Circulaire Kunststofketen in 2050: scenario’s voor een gesloten keten en randvoorwaarden om er te komen’ stelt het transitieteam dat Nederland, dat in 2050 volledig circulair moet zijn, pas aan het begin staat van de transitie naar een gesloten, circulaire kunststofketen. In alle stappen van de kunststofketen moeten we stappen zetten. Met de huidige inzet zal niet worden voldaan aan de voorwaarden voor een gesloten kunststofketen 2050. Alleen met forse investeringen, technologische innovaties en stevige beleidsmatige inzet kan de transitie in versnelling worden gebracht.

Gezien de bevindingen van het zijn transitieteam vindt voorzitter Jos Keurentjes dat staatssecretaris Heijnen (Infrastructuur en Waterstaat) de aanbiedingsbrief bij het rapport mag beschouwen als een brandbrief. De verantwoordelijk staatssecretaris wordt onomwonden opgeroepen om een leidende rol te nemen in de transitie. Alleen dan kunnen de circulaire ambities van het Rijk waar worden gemaakt.

Drie voorwaarden

Concreet vraagt het transitieteam allereerst om een verbod op het verbranden van plastics. Dit kan een wezenlijke bijdrage leveren aan het verkleinen van de behoefte aan fossiele grondstoffen en de daarmee samenhangende CO2-uitstoot van circa 850 kton per jaar. Nu zou nog circa 75 procent van de recyclebare kunststoffen verdwijnen in verbrandingsovens. Een verbod op het verbranden moet hand in hand gaan met investeringen voor meer en beter kunststofrecyclaat.

Een andere belangrijke voorwaarde voor een succesvolle transitie is dat Nederland vanaf 2050 geen fossiele bronnen meer als grondstof inzet voor kunststoffen. Een doel voor de Transitieagenda Kunststoffen. Grondstofgebruik zal dus moeten verschuiven van fossiele naar biogene koolstof. Hiervoor zijn een grote verandering van de huidige kunststofproductie en grote innovaties en (technologische) ontwikkelingen gewenst.

Verder moeten er volgens het transitieteam kunststoffen ontwikkeld worden met een afbreekbaarheid die bij hun toepassing past. Tijdens alle fasen van de levenscyclus van kunststoffen (productie, transport, gebruik) verspreidt materiaal zich in het milieu, verandert in microplastics en hoopt zich op in de voedselketen. Bewijs stapelt zich op dat dit tot gezondheidsproblemen leidt. Omdat een 100 procent circulaire keten een illusie, vraagt het team dus oog te hebben voor de afbreekbaarheid.

Incentives

Keurentjes schrijft in de brief dat de transitie ontegenzeggelijk een majeure opgave is voor Nederland, maar tevens een kans om een bedreiging voor economie, milieu en volksgezondheid om te zetten in een opportuniteit voor de Nederlandse industrie en kenniswereld. Dit vraagt om substantiële onderzoeks- en innovatieprogramma’s om tot productie en toepassing van materialen met de gewenste eigenschappen te komen. Nederland heeft een bijzondere kennisbasis op dit vlak, zo erkent hij, maar het ontbreekt op dit moment aan de juiste incentives om de noodzakelijke beweging te maken. Wet- en regelgeving kan helpen om de juiste balans tussen ‘de wortel en de stok’ te vinden.

De voorzitter van het transitieteam nodigt staatssecretaris Heijnen uit voor een gesprek om verder vorm te geven aan de transitie, waarbij hij in zijn ogen een geïntegreerde aanpak nodig is die door meerdere beleidsterreinen wordt opgespannen. Niet voor niets is de brief van het transitieteam incuslief het rapport ook verstuurd aan de ministers van Economische Zaken en Klimaat, voor Klimaat en Energie, van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.

Transitieagenda

In de Transitieagenda Kunststoffen heeft het Transitieteam Kunststoffen zijn visie uitgewerkt om de transitie naar een circulaire kunststofketen te versnellen. Er is een streefbeeld opgenomen voor 2030. Hoofdingrediënten in de visie zijn preventie van onnodig materiaalgebruik en lekkage van kunststoffen in het milieu, meer vraag en aanbod van hernieuwbare kunststoffen, betere gebruikskwaliteit, meer milieurendement van gerecyclede en hernieuwbare kunststoffen en strategische samenwerking. Voor de uitvoering van de agenda heeft het Transitieteam actieplannen opgesteld op vier concrete onderwerpen: biobased kunststoffen, meer en betere sortering, toepassen van recyclaat en chemische recycling.