Recyclingdoelstelling drankenkartons: wenselijk of niet?

Afgelopen maand opende het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat een internetconsultatie over de Regeling recyclingpercentage drankenkartons die zij op het moment aan het voorbereiden is. Met deze regeling wordt een minimumrecyclingpercentage voor drankenkartons toegevoegd aan de uitgebreide producentenverantwoordelijkheid (UPV) voor verpakkingen. Concreet zou daarmee het huidige recyclingpercentage van drankenkartons van 31 procent moeten worden verhoogd tot 55 procent in 2030. Maar wat vinden belanghebbenden van dat voorstel?

Onnodig complex en tegenstrijdige prikkels

Het Afvalfonds Verpakkingen is mordicus tegen een verpakkingsspecifieke recyclingdoelstelling voor drankenkartons van 55 procent. De recycling van verpakking is reeds gedekt door doelstellingen op de respectievelijke materialen waaruit ze bestaan, schrijft de organisatie mede namens fabrikanten en supermarkten in een reactie op de consultatie. De nieuwe doelstelling zou voor onnodige complexiteit en tegenstrijdige prikkels in de keten kunnen zorgen.

Recycling Aluminium Verpakkingen Nederland (RAVN) houdt er hele andere ideeën op na. In haar reactie pleit de organisatie voor een doelstelling boven de 55 procent. De overheid zou statiegeld op drankenkartons kunnen overwegen om de inzameling te verbeteren. Aan de recycling van drankenkartons wordt volgens RAVN hard gewerkt. De zogenoemde PolyAl-alu fractie zou verwerkt kunnen worden via een pyrolyseproces. Het Afvalfonds zal deze techniek echter alleen steunen als ze hiertoe een zekere nood voelt. Die nood is er alleen als de overheid kiest voor een scherpe recyclingdoelstelling voor drankenkartons. Wat RAVN betreft moet de regeling flexibel van opzet zijn zodat doelstellingen door de overheid kunnen worden verhoogd als de dan beschikbare recyclingtechnologie voor drankenkartons dit rechtvaardigt.

Haalbaarheid

Het Afvalfonds begrijpt dat er stappen gezet moeten worden om de recycling van drankenkartons te verhogen, maar waarschuwt dat dit wel gepaard moet gaan met haalbare doelstellingen en een reëel tijdspad. Verwezen wordt naar een recente Wageningse studie over de recycling van drankenkartons. Daaruit blijkt dat in 2020 24 tot 36 procent van de drankenkartons werd gerecycled. Een percentage van 52 procent zou mogelijk zijn, maar alleen mits alle maatregelen voor een verbeterde sortering en verwerking worden gecombineerd. In de studie wordt benadrukt dat dit een hypothetisch scenario is. Het implementeren van alle verbetermaatregelen kost immers jaren. Het Afvalfonds concludeert dat een percentage van 55 procent, zoals de overheid voorstelt, maar wat hoger is dan wetenschappelijk, hypothetisch haalbaar wordt geacht, nu niet mag worden opgelegd.

Dit punt wordt onderschreven door Ulphard Thoden van Velzen en Ingeborg Smeding van Wageningen University & Research. In hun reactie op de consultatie noemen ze het percentage van 55 procent ‘uitzondelijk hoog’. Ze waarschuwen bovendien dat het Afvalfonds Verpakkingen maar beperkte middelen en invloed heeft om deze doelstelling te kunnen verwezenlijken. Daardoor loopt het halen van de doelstelling gevaar. Hoewel dat dan deels buiten de schuld van Afvalfonds gebeurt, zal deze organisatie hier wel op afgerekend worden. Bepaald niet fair. De Wageningse onderzoekers zeggen wel dat er veelbelovende sorteertechnologieën in de innovatiepijplijn zitten, maar hier met een recyclingdoelstelling van 55 procent nu al een voorschot op nemen, vinden zij een risico. Als de overheid concreet iets wil doen aan een betere recycling van drankenkartons kan er beter worden ingezet op een publiekscampagne die burgers oproept hun pakken goed leeg te maken. 

Vervuilende inzamelsystemen

Het Afvalfonds deelt ook nog een idee om de recycling van drankenkartons een impuls te geven. Ze wijst erop dat de kwaliteit van het huidige ingezamelde PMD materiaal momenteel slecht is. Deze kwaliteit is afhankelijk van het inzamelsysteem dat een gemeente hanteert. Om van de vervuilingsgevoelige inzamelsystemen af te komen, om daarmee de recycling van de drankenkartons te kunnen verbeteren, is het Afvalfonds dus afhankelijk van gemeenten. Het is een absolute noodzaak om gemeenten te laten afzien van vervuilende inzamelsystemen, al dan niet middels een sterkere regierol van de centrale overheid, vindt de organisatie.

Moet er dan toch een specifieke verpakkingsdoelstelling voor drankenkartons komen, dan pleit het Afvalfonds voor een doelstelling van 31 procent in 2022 (het percentage dat nu al bereikt wordt) dat vervolgens langzaam oploopt richting 2030. In dat jaar zou een recyclingpercentage van 52 procent al een enorme uitdaging zijn.

Hoogwaardig en laagwaardige recycling

Natuur & Milieu maakt in een reactie op de consultatie nog een heel ander punt. De ngo pleit ervoor dat de overheid direct onderscheid gaat maken in doelstellingen voor hoogwaardige en laagwaardige recycling. De drankenkartons die tot nu toe ingezameld en gerecycled worden eindigen nu veelal als hygiëne-papier. Dat is zonde, omdat papier in de praktijk zo’n twaalf recyclingcycli meekan en drankenkartons van virgin papier zijn gemaakt. Hygiënepapier wordt, door de aard van de toepassing, nauwelijks gerecycled. Het gevolg is dat hier hoge kwaliteit papier in de praktijk maar één keer gerecycled wordt, stelt de organisatie. Dat dit beter kan, laat volgens Natuur & Milieu een recyclingfabriek voor drankenkartons van Stora Enso in Barcelona zien.

Op de consultatie kwam tot nog één anonieme reactie binnen uit Maastricht. In deze reactie wordt gewaarschuwd dat een hoge recyclingdoelstelling voor drankenkartons ertoe kan leiden dat het Afvalfonds en uitvoeringsorganisatie Nedvang veel strengere eisen gaan stellen aan de zuiverheid van aangeboden pmd-materiaal. Met andere woorden: een hoge recyclingdoelstelling komt op het bordje van gemeente terecht. Als de acceptatienorm voor de vervuiling in pmd naar beneden wordt bijgesteld, is een landelijke communicatiecampagne gericht op het publiek onontbeerlijk. Als gemeenten hier allemaal individueel mee aan de slag moeten gaan, zullen de kosten aanzienlijk hoger zijn, aldus de anonieme belanghebbende.