Gemeenten willen bezem door Ketenovereenkomst

Verbeteringen van de afspraken in de Ketenovereenkomst Verpakkingen zijn volgens gemeenten nodig om te voorkomen dat ze geconfronteerd (blijven) worden met kosten, die bijvoorbeeld voortvloeien uit calamiteiten bij de sortering en (na)scheiding van verpakkingen. Ook melden diverse gemeenten dat geldende vergoedingen voor verpakkingsafval niet altijd kostendekkend zijn en dat er bij afkeur geen vergoeding wordt uitgekeerd. Omdat gemeenten bovendien behoefte hebben aan meer transparantie inzake de kostenonderzoeken, goed- en afkeur van verpakkingsstromen en een deugdelijke governance (waarin voorzien is in een regierol en onafhankelijke escalatiemogelijkheid vanuit het Rijk), vinden ze dat nu het moment is aangebroken om de huidige afspraken te herzien. De vigerende Ketenovereenkomst wordt wat hen betreft niet automatisch verlengd per 1 januari 2025.

Tijdens de ALV van de VNG op 1 december hebben gemeenten een motie aangenomen van de gemeente Losser die het bestuur van de vereniging oproept om in samenwerking met de NVRD te komen tot nieuwe afspraken primair gericht op maximaal hergebruik/recycling van kunststof verpakkingsafval, duidelijkere afspraken over afkeur en vervuiling en transparantie rondom de totstandkoming van de kostenvergoedingen. Een verlenging van de huidige (herziene) Ketenovereenkomst of de nieuwe afspraken moeten tijdig aan gemeenten worden voorgelegd in (Najaars) ALV in 2024. Tot slot moet het VNG-bestuur een nieuw kabinet oproepen een regierol te nemen ten bate van de maatschappelijke opgave waarin gemeenten en producenten beide een rol hebben, zo volgt uit de motie, die in feite uit de koker van verschillende Twentse gemeenten komt.

De VNG meldt dat het al met het Afvalfonds heeft gesproken en het de bedoeling is om te komen tot nieuwe afspraken. Verder gaat de vereniging conform de motie in gesprek met het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) over de rol die zij kunnen spelen.

Inmenging ministerie

Wat al die gesprekken concreet gaan opleveren, moet volgend jaar blijken. Feit is dat het Afvalfonds en gemeenten het al jaren moeilijk eens worden over afspraken waar beide kampen achterstaan. Vorig jaar ging staatssecretaris Vivianne Heijnen nog met zowel Twentse gemeenten, als de VNG en het Afvalfonds in gesprek over hoe de huidige afspraken over pmd in de praktijk tot problemen leiden in Twente. Ook werd oud-topman van ProRail Pier Eringa ingevlogen om met de partijen te spreken over afspraken uit de Ketenovereenkomst. Heijnen sprak uit vertrouwen te hebben in het proces. Maar tot op heden zijn gemeenten dus nog allesbehalve tevreden over de afspraken met het Afvalfonds.

Heijnen liet de Tweede Kamer eind vorig jaar overigens wel weten dat als de partijen niet samen tot een vergelijk zouden komen, ze overweegt of de betrokkenheid van haar ministerie bij de gesprekken van meerwaarde kan zijn. Dit najaar schreef ze in een brief over verbetering van het instrument UPV echter ook dat het bij geschillen niet aan haar ministerie is om te oordelen over bijvoorbeeld verschillen van interpretatie van wettelijke regels. Ze begrijpt de roep hierom, maar ziet dan meer in mediation en arbitrage.

Uniforme inzameling

Het Afvalfonds zal in de gesprekken met gemeenten met haar eigen stokpaardje in het pmd-dossier komen: de inzameling van pmd moet worden geoptimaliseerd doordat gemeenten kiezen voor uniforme inzamelsystemen. Door overal in het land in te zetten op twee goede bronscheidingssystemen (zak of minicontainer) of het nascheidingssysteem neemt volgens de producentenorganisatie de vervuiling in het pmd af en de recycling toe. Zogenoemde brengsystemen zouden op termijn in de ban moeten.