Langverwacht CMP moet circulaire economie stuwen

Het ontwerp Circulair Materialenplan (CMP), dat het huidige Landelijk Afvalbeheerplan (Lap) zal vervangen, is vandaag (8 januari) naar de Eerste en Tweede Kamer gestuurd. Het is het officiële startschot voor de inspraakprocedure. Tot 18 februari mag iedereen via het Platform Participatie reageren op het lijvige plan.

Bij de inspraak zal het storm lopen. Want het CMP raakt niet alleen aan de praktijk van afvalbedrijven, maar bijvoorbeeld ook aan die van vergunningverleners, toezichthouders, handhavers en gemeenteambtenaren met afval in het takenpakket. En niet in de laatste plaats: producerende bedrijven. Op een website geheel gewijd aan het CMP kunnen zij precies zien welke onderdelen van het plan voor hen het meest relevant zijn.

Het CMP voorziet bedrijven en overheden van praktische kennis voor de uitvoering van wetgeving over diverse onderwerpen voor circulaire economie. Het helpt hen te bepalen wat meer of minder bijdraagt aan een circulaire economie. En waar nodig geeft het overheden concrete toetsingskaders voor het nemen van besluiten.

Het CMP bevat kennis en kaders voor maar liefst zestig specifieke materialen in ketenplannen en afvalplannen. De afvalplannen bestaan uit een toetsingskader en een toelichting voor de verwerking van de afvalstof. In de ketenplannen staat ten opzichte van een afvalplan extra informatie. Een ketenplan beschrijft de hele keten van ontwerp, productie, gebruik en verwerken.

Verbinding beleid en uitvoeringspraktijk

In een Kamerbrief schrijft verantwoordelijk staatssecretaris Chris Jansen van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) dat het CMP met “een praktische, informatieve en stimulerende aanpak beleid en uitvoeringspraktijk verbindt” in de transitie naar een circulair Nederland. Met het CMP blijft volgens hem de kern van afvalstoffenbeleid staan, de bescherming van milieu en volksgezondheid door goed afvalbeheer, maar met het CMP wordt er naar de hele productketen gekeken: van ontwerp, productie en gebruik, tot en met de afvalverwerking en het opnieuw toepassen van materialen en producten.

Met het CMP geeft Jansen naar eigen zeggen invulling aan drie ambities: het verbreden van de informatievoorziening naar met name bedrijven over de voorkant van de keten, het ondersteunen van innovatieve bedrijven door meer te sturen op hoogwaardige verwerking van afvalstromen en het verstevigen van de juridische basis van het CMP.

Concreet beleid

Gezien de omvang van het CMP (100 documenten/ongeveer 800 pagina’s) is het ondoenlijk om op dit moment de concrete impact van het plan op verschillende bedrijven en overheden samen te vatten. Maar een aantal zaken licht Jansen er in zijn brief uit. Zo geeft het CMP invulling aan een motie van Kauthar Bouchallikht (GroenLinks) uit 2022 waarin het Kamerlid de regering verzocht om een handreiking op te stellen voor milieustraten om te beoordelen wanneer sprake kan zijn van voortgezet gebruik. Het CMP biedt milieustraten praktische handvatten om voortgezet gebruik te stimuleren middels zo’n handreiking. Ook biedt die handreiking een overzicht van het vigerend wettelijk kader over voortgezet gebruik.

Een motie van Erik Haverkort (VVD) uit 2023 krijgt met het CMP ook opvolging. Hij riep de regering op om te komen met een eenduidige definitie van hoogwaardige recycling. Als achtergrond voor de motie werd meegegeven dat in de praktijk vooral wordt gekeken of materialen in dezelfde producten terechtkomen, terwijl hoogwaardige recycling meer kan omvatten. Hiermee is het ministerie van Jansen aan de slag gegaan. Bij het opstellen van de definitie is zowel gebruikgemaakt van ervaringen die zijn opgedaan met sturen op hoogwaardige verwerking onder het Lap, als van internationale publicaties over dit onderwerp, zoals een JRC-rapport over de kwaliteit van recycling. Daarnaast stond het verminderen van het grondstoffengebruik, één van de uitgangspunten van de circulaire economie, centraal. Dit heeft geleid tot de volgende definitie van hoogwaardige recycling: De vorm van recycling waarbij het materiaal zoveel mogelijk en met een zo hoog mogelijke kwaliteit over zoveel mogelijk cycli in een materiaal of productketen wordt gehouden. In het CMP is nog een uitgebreide toelichting op de definitie te vinden.

Inspraak

De komende weken zullen (mede)overheden, maatschappelijke organisaties en bedrijven in het CMP duiken om uit te vissen wat het plan voor hen betekent en waar er mogelijk nog moeten worden geschaafd aan het beleid. In de Kamerbrief belooft Jansen dat er in de tussentijd nog aan de navigatiestructuur en een verfijnde zoekfunctie wordt gewerkt op de website waar het ontwerp-CMP op is gepubliceerd (een papieren versie is er niet). Dit moet het CMP toegankelijker maken voor een breder publiek en makkelijker in het gebruik. Iedereen die een zienswijzen indient, wordt nadrukkelijk gevraagd aan te geven op welke document, hoofdstuk en paragraaf er precies wordt gereageerd.

Het CMP moet, na de behandeling van de zienswijzen, uiterlijk eind 2025 in werking treden. Dat is iets later dan eerder gepland. Het Lap3 werd om die reden in november 2023 met twee jaar verlengd tot eind 2025.