Eerste reacties op vuistdik CMP

Voor BRBS Recycling dat namens de bouw- en sloopafvalsector de grootste massa van het Nederlandse afval vertegenwoordigt, wordt het de komende weken aanpoten om alle documenten (zo’n 800 pagina’s) onder het ontwerp Circulair Materialenplan (CMP) te beoordelen, stelt directeur Otto Friebel in zijn eerste reactie. “De meeste aandacht zal uitgaan naar de ketenplannen hout en beton en de afvalplannen voor bouw- en sloopafval, cellenbeton, dakafval, gips, glas, grond, steenachtig materiaal en zeefzand. Maar ook asfalt, asbest, eps, batterijen, elektronische apparatuur en kunststoffen kunnen zich van onze aandacht verzekeren. En verder heeft het beleidskader rond mengen, immobiliseren en ZZS heeft zeker de aandacht.”

Voor een doorwrochte reactie is het nog veel te vroeg, vindt Friebel, die het niet kan laten om toch ook even te benoemen dat de branchevereniging het erg jammer vindt niet eerder intensiever te zijn geraadpleegd in het proces. “Gezien de veelheid aan onderwerpen die de vereniging raken, is de inspraakperiode relatief kort”, verwijst hij naar de deadline voor het indienen van zienswijzen van 18 februari aanstaande.

Positief is Friebel in ieder geval over de verduidelijkte definitie van hoogwaardige recycling: de vorm van recycling waarbij het materiaal zo veel mogelijk en met een zo hoog mogelijke kwaliteit over zoveel mogelijk cycli in een materiaal of productketen wordt gehouden. “Hiermee  krijgen hoogwaardige recyclingprocessen de status die deze verdienen: kwaliteitsproducten die hoogwaardig en lang in de keten gehouden kunnen worden binnen een lang houdbare businesscase. Of dit in de ketenplannen wordt bewerkstelligd zullen wij in onze reactie op de consultatie kritisch beoordelen.”

Wat BRBS Recycling betreft biedt ook het schoonhouden van de betonketen en het versneld ophogen van de minimumstandaard perspectief om een solide markt voor recyclinggranulaten van hoge kwaliteit te stimuleren. De vereniging wil nog kritisch kijken naar de bepalingen rondom ‘afvalstof of niet’ en de sturingsinstrumenten die er voor moeten zorgen dat recyclaten daadwerkelijk worden afgenomen.

Meer sturend

Omdat het CMP zeker niet alleen de afvalketen raakt, wil ook de VNCI wel een eerste reactie geven op het plan namens de chemische sector, ondanks dat veel informatie in het plan nieuw is. “Veel van de informatie in het CMP is niet eerder via een stakeholderproces gedeeld en getoetst”, zegt Mark Intven, beleidsadviseur Materialentransitie Chemie. “Dat hadden we liever anders gezien voor een dergelijk belangrijk plan. Het is een erg groot pakket en we moeten er uiteraard verder induiken om met een gedegen reactie te kunnen komen.” 

In zijn algemeenheid vindt Intven het wel goed dat er in het CMP ook aandacht is voor andere strategieën dan afvalverwerking in de eerste set aan ketenplannen. Het is zaak dat deze worden uitgebreid en in de toekomst veel minder een informatief karakter kennen, maar dat hier ook meer sturend kan worden gewerkt in afstemming met Europees beleid en de sectoren, meent hij.

Wat betreft de definitie van hoogwaardige recycling stelt de VNCI het zeer op prijs dat in brede zin naar aspecten wordt gekeken over welke vorm van recycling het meest bijdraagt aan een circulaire economie en dat daarin ook aandacht is voor kwaliteitswinst gedurende meerdere gebruikscycli. “Tegelijkertijd zorgt de opmerking dat altijd maatwerk nodig is om te bepalen welke vorm van recycling het meest hoogwaardig is, nog steeds niet voor meer duidelijkheid voor bedrijven in onze sector die werken aan verschillende technologieën voor chemische en mechanische recycling”, stelt Intven. “Er is meer duidelijkheid vooraf nodig om tot investeringen te kunnen komen. Ook lijkt er onvoldoende aandacht voor hoe de verschillende technologieën in combinatie het meest kunnen bijdrage naan de doelen van een circulaire economie.”

In het CMP is expliciete aandacht voor vergassing en pyrolyse. Het valt Intven daarbij op dat de overheid, op een moment waarop nog maar een beperkt aantal initiatieven op industriële schaal draait, al een groot voorbehoud maakt over rol die deze oplossingen op de langere termijn zullen spelen. “De opmerking dat het onwenselijk is om meer capaciteit te creëren dan nodig is voor de verwerking van Nederlands afval, lijkt erg prematuur. Zeker in het licht van de opgave voor wat nodig is voor een transitie naar een economie gebaseerd op duurzame koolstof ook in materialen en de rol van de Nederlandse industrie in internationale context”, zegt Intven. Volgens hem blijkt daar uit dat er erg veel positivisme bestaat over wat er op kortere termijn kan worden bereikt via aanpassingen in productontwerp. “Het is de vraag of dit een terechte veronderstelling is. Uiteraard moet dit wel het streven zijn.”

Enthousiast is Intven over het stimuleren van koplopers via de zogenoemde vollastsystematiek. “Erg goed dat innovatieve bedrijven worden ondersteund wanneer er een veelbelovende nieuwe verwerkingsmethode beschikbaar is, ook al is de capaciteit hiervan nog beperkt”, besluit hij.

Circulair beleid voor hele keten

Lennert Vermaat laat namens het Nationaal Recycling Forum (NRF) weten benieuwd te zijn of het CMP werkelijk gaat zorgen voor circulaire beleid dat door de hele keten wordt opgepakt. “Het NRF ziet dat de goede intenties er zeker zijn, maar dat er nog veel stappen in regelgeving en beleid moeten worden gezet om tot de circulaire economie te komen. Het is vrij ingewikkeld om bijvoorbeeld ook de regelgeving door te voeren in andere delen van de keten dan alleen afvalverwerking.”

In de inspraak voor het nieuwe beleid zal door het NRF steeds benadrukt worden dat de plannen betrekking moeten hebben op de hele keten. “Vooraan in de keten worden producten gemaakt in de wetenschap dat ze vroeger of later in hun afvalfase komen. Het ontwerp van producten, de juiste keuze bij het gebruik van materialen en de inzet van gerecyclede grondstoffen zijn dan essentieel om tot een compleet circulair beleid te komen”, zegt Vermaat. “Als het ministerie dát weet te realiseren, zal het ook zeker zin hebben om het aantal ketenplannen (nu voor zes materialen) uit te breiden naar alle zestig materialen die worden behandeld. Daarmee wordt dan ook echt een beleidskader neergezet dat zich hét kader voor de circulaire economie mag noemen.

Integratie EU-wet- en regelgeving

Verpact laat in haar eerste reactie weten blij te zijn met de integraliteit van het CMP. In het bijzonder de ambitie om in het plan de focus te verschuiven van het afvalbeheer naar de hele materiaalketen door middel van ketenplannen per materiaalstroom ziet Verpact als een hele goede beweging. 

Vanuit de wettelijke producentenverantwoordelijkheid voor verpakkingen is Verpact namens producenten en importeurs van verpakkingen verantwoordelijk voor het behalen van de wettelijke doelstellingen en ook dat vraagt om inzet van de gehele keten. Een van de uitdagingen voor de keten is om te komen tot schonere stromen en kwalitatief meer uit de materiaalstromen te kunnen halen. Daarom is het heel goed dat er in het CMP aandacht is voor hoogwaardige verwerking, stelt een woordvoerder.

Aandachtspunt voor het kaderstellende CMP is om goed te kijken naar het integreren van Europese wet- en regelgeving, bijvoorbeeld voor verpakkingen en verpakkingsafval. Verpact zal het CMP de komende weken nader bestuderen.

En dat geldt voor meer belangenorganisaties. De NVRD hoopt in de loop volgende week een eerste reactie te kunnen geven, maar zal de komende weken samen met de leden nog flink wat werk moeten verzetten om tot een definitieve zienswijze te komen. Ook de Vereniging Afvalbedrijven geeft aan echt even de tijd te willen nemen voor een goede analyse samen met de lidbedrijven. Maar ook een club als VNO-NCW is vastbesloten om te reageren. Het CMP raakt immers niet alleen bedrijven uit de afvalketen.