Beleidsplan Waardlanden 2021-2025 werpt nu al vruchten af

In 2020 produceerde een gemiddelde inwoner van een Waardlanden-gemeente nog 232 kilo restafval per jaar. In 2024 was dat teruggebracht met meer dan 40 procent tot 133 kilo. Ook werd in 2024 per inwoner gemiddeld negen kilo meer gft-e gescheiden ingezameld, zes kilo meer pmd, en anderhalve kilo meer textiel. Dat blijkt uit een tussentijdse evaluatie van de Strategienota 2021-2025, over de periode 2021 tot en met 2024.

De maatregelen in dit beleidsplan bestaan uit drie stappen: het verbeteren van de afvalinzameling, het reguleren van de restafvalinzameling, en het belonen van beter scheiden. Concreet betekent dit dat de afvalinzameling de afgelopen jaren behoorlijk is veranderd. Zo zijn ondergrondse containers afgesloten en is een milieupas ingevoerd. Ook zijn Gorinchem, Hardinxveld-Giessendam en Molenlanden overgestapt op diftar per frequentie. Bij hoogbouw wordt gft weer gescheiden ingezameld, en is de inzameling van pmd gefaseerd overgestapt op nascheiding. Al deze veranderingen zijn niet onopgemerkt gebleven, zegt Inez van Kronenberg van Avalon Advies, die de tussentijdse evaluatie heeft uitgevoerd. “De veranderingen en al het harde werk van de inwoners zorgden voor grote milieuwinst. In 2024 ontstond veel minder restafval en kon er veel meer afval worden gerecycled tot nieuwe producten en materialen”, aldus Kronenberg. De investeringen en structurele kosten bleven tot en met 2024 overigens binnen de begroting.

Het restafval bestaat volgens sorteeranalyses nog steeds voor 75 procent uit wat Waardlanden grondstoffen noemt, zoals gft, luiers en pmd. Verdere verbeteringen zijn dus zeker nog mogelijk. De kwaliteit van gescheiden afval is grotendeels verbeterd: pmd en gft bevatten minder vervuiling dan voorheen. Bij textiel is de vervuiling wel iets toegenomen. 

Diftar

De ingezamelde hoeveelheden afval zijn niet per gemeente afzonderlijk geregistreerd, maar op basis van het bewonersonderzoek en het aantal stortingen/ledigingen concludeert Avalon Advies dat inwoners uit diftar-gemeenten Gorinchem, Hardinxveld-Giessendam en Molenlanden hun afval beter scheiden dan inwoners uit Vijfheerenlanden. Het kostenaspect van diftar is voor inwoners de belangrijkste reden om minder restafval aan te bieden. In Vijfheerenlanden gebruiken inwoners ondergrondse containers anderhalf tot vier keer vaker dan inwoners uit diftar-gemeenten. Ook staan minicontainers voor restafval in het buitengebied van Vijfheerenlanden alle 13 inzamelrondes aan de straat, en in diftar-gemeenten slechts acht tot tien keer per jaar.

Hoe nu verder?

Om alsnog tot 100 kilo restafval te komen is volgens Waardlanden aanvullend beleid nodig. Denk bijvoorbeeld aan nog meer stimulansen om goed afval te scheiden, en meer bewustzijn over preventie door hergebruik en het maken van andere keuzes zoals spullen langer gebruiken, delen of doorgeven. 

Ook is er nog een handjevol maatregelen uit het beleidsplan die nog niet zijn uitgevoerd, die ook zullen helpen. Zo zijn er bijvoorbeeld nog geen extra papiercontainers of textielbakken geplaatst. Daarnaast is er nog geen structureel en gecoördineerde maatwerkaanpak ontwikkeld voor hotspots voor bijplaatsingen. Verder is Gorinchem vooralsnog de enige gemeente die de ja-jasticker tegen ongeadresseerd reclamedrukwerk heeft ingevoerd.