“Verpakkingsketen steekt nek uit, nu de rest nog”

Op het hoofdkwartier van Verpact komen vandaag een aantal grote producenten en importeurs bij elkaar om te bespreken hoe ze invulling gaan geven aan hun belofte om jaarlijks 115 kton circulaire plastics in te gaan kopen. Bovenwettelijk, want ze zijn dit niet verplicht. De belofte werd deze zomer door 21 grote bedrijven gedaan aan de Plastictafel. Met de actie kan 265 kton CO2 worden bespaard, maar misschien wel net zo belangrijk: recyclers krijgen meer zekerheid over hun afzet. En dat is hard nodig. Alleen al in Nederland gooide al zo’n vijftien plasticrecyclingbedrijven het bijltje er, al dan niet vrijwillig, bij neer door zware marktomstandigheden. Verpact-directeur Hester Klein Lankhorst wil de bedrijven als Coca-Cola, Albert Heijn en Unilever verleiden zo veel mogelijk plastic af te gaan nemen uit de nog op te richten Circulaire Plastic Bank.

Wat gaat u vandaag bespreken met de bedrijven die 115 kton circulair plastic willen inkopen?

“Vanuit de PPWR [EU-regels voor verpakkingen en verpakkingsafval, red.] moeten bedrijven vanaf 2030 een percentage circulair plastic in hun verpakkingen toepassen. Brandowners onderzoeken al hoe ze daar invulling aan kunnen geven. Dat er in Europa recyclingbedrijven omvallen, helpt niet. Daarom is er aan de Plastictafel besloten dat we als Verpact de producenten en importeurs én de recyclingbedrijven gaan helpen. Met de ban op de export van plasticafval vanaf volgend jaar is er in de EU snel veel meer recyclingcapaciteit nodig. Om dat te realiseren hebben recyclingbedrijven onder andere meer zekerheid over hun afzet nodig. Producenten en importeurs hebben op hun beurt een zekere toestroom van circulair plastic nodig. Vandaag vragen we hen hoe dat er voor hen uit moet zien. Aan welke voorwaarden moeten circulaire plastics voldoen? En waar lopen bedrijven nu nog tegenaan? Eén probleem is natuurlijk dat circulair plastic niet altijd food-proof in te zetten is. Bijvoorbeeld een plastic als HDPE. Omdat we dat weten gaat Verpact onderzoeken of dat probleem niet toch te tackelen is. En zo zijn er meer trajecten te starten.”

Waar mag het circulaire plastic vandaan komen?

“Verpact kan bedrijven niet dwingen om Nederlands, of eventueel Europees, circulair plastic in te kopen. Maar we willen dat wel stimuleren. We zetten een Circulaire Plastic Bank op waar we vraag en aanbod willen matchen. Het idee is dat bedrijven er Nederlands of in ieder geval Europees gecertificeerd plastic inkopen. Wie dat doet, krijgt via onze tariefdifferentiatie extra korting op het tarief voor het op de markt brengen van plastic. We onderzoeken nu hoe we dat vanaf 2027 zouden kunnen invoeren. Hoe meer bedrijven er circulair plastic via de op te zetten bank inkopen, hoe meer afzetgaranties we kunnen geven aan recyclers. Daar gaan we ze dus toe verleiden.”

Gaan zowel mechanische als chemische recyclers daarvan profiteren?

“Ja. Verpact is betrokken bij pilots met chemische recyclers. Omdat we geloven dat we zowel mechanische als chemische recycling nodig hebben. Maar beide groepen recyclers hebben het moeilijk. Daarom hebben we eerder ook al gehamerd op het belang van goed industriebeleid. De overheid moet netcongestie, hoge energieprijzen en de problemen met afgifte van vergunningen aanpakken, want het vestigingsklimaart is echt ondermaats nu.”

Het zal recyclingbedrijven allemaal als muziek in de oren klinken, maar met name de gestopte bedrijven zullen zich afvragen waarom Verpact nu pas met deze initiatieven komt?

“De ongelooflijk lastige situatie waarin recyclingbedrijven nu zitten, gaat me echt aan het hart. Het is slecht dat die bedrijven omvallen. In Nederland hebben we weinig grondstoffen in de grond, maar veel in ons afval. Er is infrastructuur om die er slim uit terug te winnen. Maar die heeft een flinke tik gehad. Verpact kan die bedrijven echter niet alleen redden. Wij steken vanuit onze wettelijke verantwoordelijkheid al 300 miljoen euro per jaar in de circulaire verpakkingsketen. Dat we nu meer gaan doen, komt omdat er – als het goed – veel meer acties in gang worden gezet. Ook door de overheid.”

Aan welke knoppen moet de overheid nu draaien?

“Voor een circulaire plasticketen is het belangrijk dat de producentenverantwoordelijkheid wordt uitgebreid naar meer productgroepen. Kritisch zijn op ons mag, maar in de verpakkingsketen gebeurt er in ieder geval iets. Wij zetten nu de Circulaire Plastic Bank op, maar die komt wel buiten Verpact te staan. Het idee is namelijk dat andere producentenorganisaties daar ook bij aan kunnen sluiten. Verder is het zo dat wij meer kunnen doen, als we ook meer zekerheid van de overheid krijgen. We moeten nu begin 2027 een nieuwe AVV [Algemeen Verbindend Verklaring, red.] aanvragen, dat is een te korte termijn om risico te nemen. Hierover zijn we in gesprek met de overheid. En er moet zoals gezegd een goed industriebeleid worden gevoerd. Als alle schakels in de keten, en dus ook de overheid, nu gaan doorpakken, ben ik echt wel optimistisch over de toekomst.”

Dan helpt het niet dat we in Nederland voorlopig met een demissionair kabinet zitten?

“Eerlijk gezegd merk ik daar weinig van. In gesprek met de nieuwe staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat [Thierry Aartsen, red.] kreeg ik de indruk dat hij juist zin heeft om de handen uit de mouwen te steken. De overheid lijkt door te willen.”