'We staan nog maar aan het begin'

Samen met gemeenten stimuleert HVC inwoners hun grondstoffen zoveel mogelijk gescheiden aan te bieden. Inspanningen die worden beloond: de hoeveelheid restafval daalt fors en de stroom herbruikbare materialen groeit. Waarnemend directeur Grondstoffen Menno Timmerman licht de successen toe, en de verdere uitdagingen die er nog liggen.

Gemeenten plukken de vruchten van het inrichten van breed opgezette afvalbrengstations.
Foto: Marc Dorleijn

HVC zamelt het afval in van een kleine 500 duizend huishoudens in onder meer Lelystad, Dordrecht en Zaanstad. In totaal verwerkt het afval-, grondstoffen- en duurzaam energiebedrijf, dat voor 46 gemeenten en zes waterschappen werkt, de reststromen van één miljoen gezinnen in ons land. Onder het motto ‘Meer Waarde Uit Afval’ rolt HVC samen met gemeenten een inzamelsysteem aan huis uit met drie grondstoffencontainers voor gft, oud papier/karton en plastic, blik en pak (PMD). Hun restafval brengen inwoners voortaan naar ondergrondse wijkcontainers. “In alle gemeenten waar we dit systeem hebben ingevoerd, is de hoeveelheid ingezamelde grondstoffen spectaculair gestegen”, vertelt Menno Timmerman. Over 2016 kan hij mooie scheidingsstatistieken laten zien. “Zo wordt er twee- tot zelfs driemaal zoveel PMD aangeboden. Overall hebben we tien procent meer grondstofstromen ingezameld. De hoeveelheid restafval is met zeven procent fors gedaald. Doordat we de service op restafval verlagen, gaan inwoners beter scheiden aan de bron. We zien bovendien dat dit inzamelsysteem een positief effect heeft op het scheiden van andere stromen, zoals papier/karton en gft. De hoeveelheid gft die we vorig jaar hebben ingezameld, is met negen procent flink gestegen. Daardoor hebben we een recordproductie aan groen gas gerealiseerd. Deze trend zal zich doorzetten. Reden voor ons om nieuwe vergistingscapaciteit te gaan bouwen. In het restafval zitten nog veel etensresten, die prima zijn te vergisten en te composteren.”

Intussen zoekt HVC ook een oplossing voor het nog slechte scheidingsresultaat in hoogbouwwoningen. “Er zijn nog weinig geschikte alternatieven. Het blijft lastig in appartementen en flats goed te kunnen afvalscheiden”, legt Timmerman uit. “Daarom bouwen we voor restafval in Alkmaar een sorteerinstallatie om verpakkingen van papier, plastic en metaal en drankpakken van hoogbouw te kunnen scheiden, voordat het restafval wordt verbrand in de afvalenergiecentrale.” De voorscheidingsinstallatie bij dochterbedrijf Sortiva is in juli 2017 gereed.

HVC heeft de aangeboden stroom grof huishoudelijk afval in 2016 fors zien toenemen met twaalf procent. “Steeds meer inwoners zijn bereid de stap naar de milieustraat te maken”, zegt Timmerman, die benadrukt dat gemeenten de vruchten plukken van het inrichten van breed opgezette afvalbrengstations. HVC helpt hen hierbij, van ontwerp tot uitvoering. “Recent hebben we een gloednieuwe milieustraat in Beverwijk opgeleverd. We willen inwoners stimuleren hun grove huisvuilstromen niet langer thuis op te laten halen. Een aantal gemeenten vraagt daar voortaan al een vergoeding voor. In de kraakperswagen wordt alles fijngedrukt, wat later bij de sorteerinstallatie een aanzienlijk lager rendement geeft dan op de afvalbrengstations.”

Een schoon tweede leven voor bodemas Aan de achterkant van het afvalverwerkingsproces maakt HVC sinds vorig jaar een nuttig product uit de bodemassen van zijn afvalenergiecentrales. De assen worden opgewerkt tot een vrij toepasbare bouwstof. Samen met Boskalis heeft HVC een unieke bodemas-wasinstallatie gebouwd, die een schone kwaliteit zand en granulaat maakt, geschikt voor in asfalt en beton. Ook voor gemeenten is de cirkel rond, beklemtoont Timmerman. “We maken een prachtig product van het restant dat we overhouden na de verbranding van het huishoudelijke restafval. Zij kunnen nu hun slag slaan en een weg of fietspad aanleggen van het granulaat uit hun eigen restafval of ze kunnen hun straten en riolen inrichten met betonnen producten met bodemas. Die weg ligt nu volledig open.” Verder wint HVC niet alleen de ferro’s en non-ferro’s terug, maar ook de fijne metaalfracties waar hoogwaardige materialen als goud, zilver en koper in zitten. De bodemas-wasinstallatie heeft een capaciteit van 300 kton. Daarmee is HVC in staat de bodemassen van zijn beide afvalenergiecentrales in Alkmaar en Dordrecht volledig te verwerken. In een wasinstallatie met een capaciteit van 300 kton werkt HVC bodemassen op tot een vrij toepasbare bouwstof. Foto: Marc Dorleijn

Om inwoners van dienst te zijn, biedt HVC in veel gemeenten een gratis aanhangerservice aan. Een fijnmazig netwerk van lokale afvalbrengstations in de wijk zelf kan eveneens uitkomst bieden, stelt Timmerman. “Zolang je maar een alternatief biedt voor de stromen die je niet in het restafval wilt hebben, denk aan een elektrische tandenborstel of een koffiezetapparaat. Dat zijn voorwerpen, die we daar regelmatig in aantreffen. Daarom gaan we samen met Weee.nl en PostNL een proef met retourinzameling starten. Als inwoners hun bestelling in de webshop thuisbezorgd krijgen, kunnen ze hun afgedankte elektrische apparaten meegeven.”

Met gemeenten die het nieuwe inzamelsysteem toe gaan passen, stelt HVC een uitgebreide communicatiecampagne op. “We leggen vooraf aan inwoners uit waarom we het doen en wanneer we het gaan doen”, zegt Timmerman. “Tijdens de uitrol en erna schakelen we afvalcoaches in, die het gesprek met inwoners aangaan over hoe ze moeten scheiden. Een nieuw systeem is altijd wennen. We merken dat als je met inwoners praat, ze vaak toch bereid zijn de stap te maken. Voor het welslagen van het nieuwe inzamelen is het cruciaal inwoners mee te krijgen. Met communicatie zijn extra kosten gemoeid, maar uiteindelijk valt er veel winst te behalen. Het sorteren van grondstoffen uit het restafval levert geld op. Er hoeft minder restafval te worden verbrand. De winst delen we met elkaar. We moeten laten zien dat afval scheiden niet zo moeilijk is. Het is puur een kwestie van doen.”

Een volgende uitdaging, weet Timmerman, is de inwoner tot een nog hogere scheidingsprestatie te bewegen, om uiteindelijk het landelijke doel van 100 kilo restafval per Nederlander te halen. Met het oog hierop laat HVC de inzamelcontainers bij gemeenten met chips uitrusten. “Zo kunnen we nog beter bepalen of het scheidingsresultaat de goede richting opgaat en of inwoners voldoende grondstoffen uit hun restafval apart houden. Dankzij deze informatie kunnen gemeenten inwoners gericht sturen om hun afval nog beter te scheiden. Hetzij via een prijsprikkel of via een beloningsbeleid. Digitalisering biedt volop mogelijkheden om het scheiden van grondstoffen in de toekomst te belonen. Het inzamelen en recyclen van grondstoffen zal de komende jaren een nog grotere boost krijgen. De dynamiek is ongekend. We staan nog maar aan het begin.”

Vakblad Afval! april 2017 (nummer 2)