“Recyclers verdienen nú hulp”

In de 35 jaar dat hij actief is in de kunststofrecycling, heeft hij het niet eerder zo slecht meegemaakt. Door heel Europa ligt de afzet van kunststofrecyclaat op zijn gat. “Verplichtingen om recyclaat in nieuwe producten toe te passen, gaan voor een aantal recyclers te laat komen”, vreest Gerrit Klein Nagelvoort. Ook baart de opkomst van chemische recycling hem zorgen.

Als Ton van der Giessen, toch lang het nationale uithangbord voor kunststofrecycling, op 3 november met een receptie afscheid neemt als directeur bij familiebedrijf Van Werven, kunnen zijn gasten er niet omheen. Op het terrein in Biddinghuizen staat een enorme hoeveelheid bigbags met maalgoed. Van Werven, toch een gerespecteerd recycler, raakt het materiaal aan de straatstenen niet kwijt. Het is een schril contrast met een jaar geleden. Toen was het recyclaat niet aan te slepen, zo groot was de vraag.  

Een week later in Vroomshoop. Op de site van Veolia Polymers durft Gerrit Klein Nagelvoort de stelling wel aan dat er in Nederland op dit moment zo'n 100 kton kunststof materiaal opgeslagen ligt, dat uitstekend als recyclaat kan worden toegepast in mooie nieuwe producten. “In de nasleep van de coronacrisis was het recyclaat niet aan te slepen. Maar nu de economie is afgekoeld, hebben recyclers alle moeite om hun recyclaat te verkopen. En dat ligt niet aan de kwaliteit.” 

Al ruim drie decennia werkt Klein Nagelvoort bij Veolia Polymers, voorheen AKG Polymers, aan het verbeteren van de kwaliteit van recyclaat. “In die jaren hebben we geleerd hoe we recyclaat van een constante hoge kwaliteit kunnen leveren", vertelt de manager business development. “Recent hebben we geïnvesteerd in technologie om recyclaat in prachtige kleuren te leveren. Daar kunnen we ons echt mee onderscheiden in de markt. Op de korte termijn geldt echter dat we niet kunnen concurreren met een virgin plastic. Recyclaat is op dit moment grofweg 200 euro per ton duurder.” 

Dumpprijzen 

Het grote prijsverschil tussen kunststofrecyclaat en virgin plastic heeft volgens Klein Nagelvoort alles te maken met goedkoop plastic dat China op de Europese markt dumpt. “De Chinezen importeren voor een lage prijs olie uit Rusland en gebruiken dat voor de productie van spotgoedkoop plastic dat ze op onze markt afzetten", weet hij. “Daar is niet tegen op te concurreren. Door heel Europa hebben recyclers hier last van.” In Nederland spelen ook de zogenoemde fossiele subsidies recyclers nog parten. “Als ik in de krant lees dat er voor aardolie die wordt verwerkt in kunststoffen in Nederland een belastingvrijstelling bestaat van zo'n 14 miljard euro, dan vraag ik me wel af waar we met zijn allen mee bezig zijn. Van een circulaire economie komt weinig terecht bij zo'n ongelijk speelveld.” 

Klein Nagelvoort is naar eigen zeggen nog nooit zo pessimistisch geweest over de toekomst van mechanische recyclers. “Elke dag werken we hier in Vroomshoop aan recyclaat dat voldoet aan alle wensen van onze klanten", vertelt hij. “We investeren veel tijd in potentiële klanten en laten zien wat er allemaal mogelijk is. Vaak zijn ze dan verbaasd en worden ze enthousiast. Maar nu de prijzen voor virgin zo verschrikkelijk laag zijn, haken ze regelmatig alsnog af. Dat frustreert.”  

Gouden bergen nog ver weg 

Nieuwe regels voor het verplicht toepassen van kunststofrecyclaat in nieuwe kunststofproducten moeten recyclers op de langere termijn perspectief bieden. Klein Nagelvoort vreest dat die regels te laat komen. “In Europa komen er vanaf 2030 doelen voor de toepassing van gerecycled materiaal en die hebben we echt nodig. Maar de kleinere recyclers staat het water nu al aan de lippen. Voor hen zijn die doelen wel heel ver weg", stelt hij. “De Nederlandse overheid werkt ondertussen aan vergelijkbare regels voor 2027. Als dat doorgaat, gaan we vanaf 2025, en zeker in 2026, merken dat producenten meer aan recyclaat gaan trekken. Dat zou betekenen dat er nog één zwaar jaar aan komt. Wij kunnen dat opvangen. Maar ik vrees voor de kleinere recyclers. Zij worden nu al bij bosjes overgenomen.” 

Klein Nagelvoort moet ook nog maar zien of de overheid de toepassing van kunststofrecyclaat vanaf 2027 daadwerkelijk verplicht stelt. “Misschien ziet een nieuw kabinet er wel niks in”, zegt hij. “Op dit moment is de kunststof- en rubberindustrie in ieder geval kritisch op de verplichting. Ze vrezen dat hun klanten kunststofproducten van concurrenten uit het buitenland gaan importeren, die nog niet met een dergelijke verplichting te maken hebben. Mocht dat effect optreden, dan zijn wij daar als recyclers ook niet mee geholpen. Idealiter geldt er een Europese norm. Maar die volgt dus pas in 2030.” 

Tijdelijke subsidie 

Wat de overheid op de korte termijn kan doen om mechanische recyclers door een crisis van mogelijk enkele jaren te trekken? Klein Nagelvoort denkt aan een heel concrete oplossing. “Vanuit het Nationaal Groeifonds is er 220 miljoen euro toegekend aan Circular Plastics NL, een onderzoeksprogramma om knelpunten rond kringlopen voor plastics op te lossen”, zegt hij. “De acht programmalijnen gaan echter pas over jaren resultaat opleveren. Los van de zin van een aantal van die onderzoeken, denk ik dat we een deel van dat geld beter kunnen gebruiken voor een tijdelijke subsidiëring van recyclaat. In Nederland ligt ongeveer 100 kton kunststof dat als recyclaat is toe te passen als dit 200 euro per ton goedkoper wordt. Kortom, met 20 miljoen euro subsidie kunnen we 100 kton primair materiaal vervangen. Een enorme CO2-winst. Maar in Den Haag zeggen ze dan: het geld vanuit het Nationaal Groeifonds is gelabeld en kan dus niet zomaar een andere bestemming  krijgen. Dat zal, maar wat hebben we over een aantal jaar aan al die mooie onderzoeksresultaten als we de kunststofrecycling in Nederland kapot hebben laten gaan?” 

Gevaar van chemische recycling 

Klein Nagelvoort vindt ook dat de chemische industrie geen frisse rol speelt in de keten. “De grote plasticproducenten hebben nooit verantwoordelijkheid genomen voor het kunststofafval dat ontstaat na het gebruik van hun producten", stelt hij. “Hun kritiek op de kwaliteit van recyclaat is ongelooflijk, als je bedenkt dat zij zelf allerlei slecht recyclebare producten op de markt hebben gebracht. Ze komen nu zelf zogenaamd met de oplossing: chemische recycling. De overheid rolt de rode loper hiervoor uit, want naar verluidt wil de industrie er 230 miljard euro in investeren. Maar hoe zit het met de (milieu)prestaties van chemische recycling? Wat mechanische recycling onder de streep oplevert is allemaal netjes doorgerekend door CE Delft. Rond chemische recycling hoor ik vooral aannames. Tegelijkertijd zie ik dat chemische recyclers aan kunststof trekken dat prima mechanisch kan worden gerecycled. Officieel zeggen ze alleen materiaal te willen verwerken dat niet mechanisch gerecycled kan worden, maar in de praktijk werkt het anders. Dat merken wij nu al.” 

Volgens Klein Nagelvoort is de lobby voor chemische recycling geweldig sterk. “In Brussel hebben ze er met succes voor gepleit dat er voor voedselverpakkingen een verplichting komt om een percentage recyclaat toe te passen”, vertelt hij. “Mechanische recyclers mogen dit recyclaat echter niet leveren, omdat dit in strijd is met regels voor voedselveiligheid. Er ontstaat dus een hele nieuwe markt exclusief voor chemische recyclers die de recycling van verpakkingen naar verpakkingen mogelijk maken. Voor het milieu kan het echter weleens veel beter zijn om bijvoorbeeld een boterkuipje te recyclen voor toepassing onder de grasmatten van voetbalclubs in de Britse Premier League, zoals wij dat doen. Met chemische recyclers kan het weleens heel moeilijk concurreren worden. Het is te hopen dat de overheid chemische recycling echt een aanvulling laat zijn op mechanische recycling en niet de grote concurrent.” 

Vakblad Afval! december 2023 (nummer 8)