Afval in tijden van corona: vitale sector, maar keten kraakt

In Nederland is op de lijst van vitale beroepsgroepen alleen ‘vervoer van afval’ opgenomen, maar navraag door de Vereniging Afvalbedrijven bij de Rijksoverheid leverde als antwoord op dat dit in ruime zin mag worden opgevat en dus ook inzameling en verwerking hieronder vallen. Op verzoek van Itad, de Duitse brancheorganisatie voor thermische afvalverwerking, is afvalverbranding bij onze oosterburen nu ook aangemerkt als systeemrelevant. "We zijn erg blij met de beslissing", aldus Itad-directeur Carsten Spohn. “Onze leden en hun partners in de circulaire economie staan garant voor het verwerken van daadwerkelijk en mogelijk Covid-19-afval uit ziekenhuizen en daarmee voor de veilige verwijdering van dit afval in Duitsland.” Ook de verantwoordelijke ministeries van de Duitse deelstaten hebben nu bijna allemaal afvalverbranding als systeemrelevant of kritiek erkend.

In de rest van Europa vragen ook Euric, Fead en Unep overheden om afvalbeheer en recycling te erkennen als essentiële dienstverlening. Euric benadrukt in een statement dat de recyclingindustrie toeleverancier is van secundaire materialen die kritisch zijn voor verschillende industrieën, óók industrieën die direct betrokken zijn bij de strijd tegen de corona-pandemie. Dit geldt ook voor de papierindustrie – branchevereniging Cepi laat weten dat deze industrie zoveel mogelijk normaal probeert te blijven draaien. De belangrijkste prioriteit van de vereniging is op dit moment dat Europeanen gewoon (papieren) producten kunnen blijven kopen die nodig zijn voor hun hygiëne, gezondheid en voedseldoeleinden. Zeker nu het grondig wassen en drogen van de handen van vitaal belang is.

Knelpunten inzameling

Toch zou de papierindustrie weleens in de knel kunnen komen, want in steeds meer gemeenten wordt door de coronacrisis tijdelijk geen of minder oud papier ingezameld. Vooral wanneer de inzameling gebeurt met vrijwilligers van bijvoorbeeld verenigingen, scholen en kerken wordt de inzameling als te risicovol beoordeeld. Dat is bijvoorbeeld het geval bij Rd4, RAD Hoeksche Waard, Ruurlo, Bennebroek, Grou, Vlissingen en Mook en Middelaar. Ook op Goeree-Overflakkee wordt nu geen oud papier ingezameld.  Naast de risico’s voor vrijwilligers speelt mogelijk ook mee dat papier momenteel nauwelijks iets oplevert. Chinese importrestricties hebben namelijk voor een overschot op de Europese markt gezorgd. Mogelijk kiezen gemeenten er daarom voor om prioriteit te geven aan de inzameling van waardevollere afvalstromen.

In het Verenigd Koninkrijk waarschuwt de Recycling Association inmiddels al voor een tekort aan oud papier voor producenten van kartonnen verpakkingen. "Voedsel en medische voorzieningen worden allemaal vervoerd in kartonnen dozen en als we geen kartonnen dozen kunnen maken houdt alles op", zegt voorzitter Simon Ellin in de Guardian.

De NVRD heeft een meldpunt ingericht waar leden knelpunten of uitdagingen rond afvalinzameling en beheer van de openbare ruimte tijdens de coronacrisis kunnen melden. De NVRD zit in een aantal crisisteams rondom diverse stromen en staat in nauw contact met partijen zoals Nedvang, VpKT, VNG en diverse verwerkers. Om een goed beeld te krijgen van wat er echt speelt heeft de NVRD zich opgeworpen om te inventariseren wat de knelpunten op dit moment zijn. De vereniging wil zo een landelijk beeld krijgen om waar nodig een signaal af te kunnen geven aan ketenpartners maar ook aan partijen zoals het RIVM, de rijksoverheid en de Veiligheidsregio’s. Leden wordt gevraagd waar de afvalinzameling in de knel komt, of er een tekort aan mensen is, welke maatregelen al worden getroffen bij de inzameling van afval en het beheer van de openbare ruimte, en waar ze momenteel het meest mee zitten. Ook ontvangt de vereniging via het meldpunt graag protocollen of calamiteitsplannen en nieuwsberichten van leden.

Inzameling corona-afval

De instructies voor mensen met symptomen van het coronavirus worden overal al even duidelijk gecommuniceerd, maar wat te doen met het afval van deze mensen? Brengt dat ook besmettingsgevaar met zich mee? Zowel in het Verenigd Koninkrijk als Duitsland zijn daar inmiddels specifieke instructies voor. Britse afvalbedrijven hebben samen met de industrie en lokale overheidsinstanties een gezamenlijke verklaring opgesteld: iedereen die zich ziek voelt, ongeacht of er een officiële Covid-19 diagnose is, moet zijn afval dubbel inpakken en bij het restafval doen. Ze moeten daarna 72 uur wachten voordat ze het afval beschikbaar mogen stellen aan inzamelaars. Dit afval mag voorlopig niet worden gerecycled. De maatregelen zijn bedoeld om werknemers van afvalinzamelaars te beschermen en de verspreiding van infecties te bestrijden.

In Duitsland heeft het milieuministerie (BMU) regels uitgevaardigd voor de inzameling inzamelen van afval uit huishoudens waar iemand besmet is met het coronavirus. Ook hier moet al het afval voorlopig bij het restafval, en wel in stabiele, scheurvaste afvalzakken. Afzonderlijke items zoals zakdoeken mogen niet los in afvalbakken worden gegooid. Glasafval en statiegeldverpakkingen evenals elektrisch en elektronisch afval, batterijen en vervuilende stoffen worden niet met het huishoudelijk afval weggegooid, maar zoals gewoonlijk apart afgevoerd na de quarantaineperiode.

In Nederland gelden hiervoor geen specifieke adviezen: bij de inzameling van afval van mensen in thuisquarantaine zijn geen bijzondere maatregelen nodig volgens het RIVM, mits de normale beschermende maatregelen zoals het gebruik van werkhandschoenen in acht worden genomen.  

Verwerking corona-afval

Corona-afval uit ziekenhuizen kan de komende weken probleemloos worden verwerkt in de verbrandingsinstallatie voor specifiek ziekenhuisafval (SZA) van Zavin in Dordrecht. Zavin verwerkt al sinds 1991 bijna al het SZA dat vrijkomt in Nederlandse ziekenhuizen. Operationeel directeur Ron Roffel laat weten dat zijn installatie op dit moment prioriteit geeft aan de verwerking van het corona-afval. “We krijgen op het moment uit ziekenhuizen iets minder regulier afval binnen, terwijl het aandeel corona-afval toeneemt”, vertelt Roffel. “Corona-afval wil ik hier niet tijdelijk opslaan, maar direct verbranden. Als dit afval hier komt is het virus in principe niet meer actief, maar we nemen er geen enkel risico mee.”

Vaten met corona-afval worden gemarkeerd in ziekenhuizen, zodat bij aankomst op de site van Zavin duidelijk is dat deze vaten direct de oven in moeten. “Onze medewerkers kunnen veilig met de vaten werken”, zegt Roffel. “Extra beschermingsmiddelen zijn niet nodig. Aan het werken met de vaten kleven in principe namelijk dezelfde gevaren als aan het werken met vaten met regulier SZA.”

Knelpunt is wel dat er inmiddels een tekort aan de speciale SZA-vaten bestaat. De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) heeft daarom bepaald dat ziekenhuisafval tijdelijk op een andere manier mag worden verpakt. Wegwerpartikelen, verpakkingsmaterialen en verzorgingsmaterialen die ontstaan bij de verpleging van coronapatiënten mogen op een alternatieve wijze als ‘droog ziekenhuisafval’ worden verpakt en vervoerd. Ziekenhuisafval mag nu samen met persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM’s) van verplegend personeel worden afgevoerd in goed gesloten zakken of in zakken met een bepaalde dikte. De verpakking moet wel altijd goed zijn afgesloten. De belader/verpakker moet dit checken vóór transport. Aan de containers die hiervoor gebruikt worden, zijn ook eisen gesteld. Ze moeten onder andere stofdicht, gesloten en onbeschadigd zijn.

Bezoek Van Veldhoven

Minister Van Veldhoven voor Milieu en Wonen heeft verschillende afvalbedrijven bezocht om medewerkers te bedanken voor hun goede werk. Ze bezocht de vestiging van Renewi in Moerdijk, waar ziekenhuisafval wordt verzameld in speciale, extra veilige tonnen, en een vestiging van HVC in Dordrecht waar ze sprak met verschillende  medewerkers van de ophaaldienst. “Jullie doen belangrijk werk dat ook in deze bijzondere tijd doorgaat”, stak de minister hen een hart onder de riem. “Cruciaal dat het ophalen en verwerken van afval doorgaat. Waar we kunnen, zullen we de sector helpen.” Ook deed Van Veldhoven het afvalbrengstation aan in Dordrecht, waar het, zoals op zoveel milieustraten in Nederland, sinds de strenge maatregelen drukker is dan ooit te voren.