Weg voor invoering statiegeld op blikjes wordt geëffend

De conceptregelgeving voor statiegeld op blikjes is goedgekeurd door de ministerraad en wordt nu voorgelegd aan de Raad van State en aan het parlement. Het conceptbesluit is grotendeels gelijk aan de regelgeving voor statiegeld op plastic flesjes, dat Van Veldhoven eerder invoerde. Het schrijft een statiegeldsysteem voor blikjes water, frisdrank, bier en andere zwak-alcoholische drank in blik voor en bevat de verplichting om 90 procent van de in de handel gebrachte metalen drankverpakkingen in te zamelen. Als statiegeld op blikjes wordt ingevoerd, wordt dat minimaal 15 cent per blikje, dus gelijk aan het bedrag voor kleine plastic flessen. Dit wordt nog in een ministeriële regeling vastgesteld. Het besluit wordt gelijktijdig aan de Tweede en Eerste Kamer aangeboden. Ook wordt er een internetconsultatie over gehouden, waar iedereen kan reageren op het ontwerpbesluit.  

Van Veldhoven wil de voorhangprocedure aan het einde van 2020 af te ronden en het ontwerpbesluit aan de Raad van State aan te bieden zodat het besluit dan uiterlijk 1 juli 2021 kan worden gepubliceerd. Uiterlijk in het najaar van 2021 kan dan een knoop kan worden doorgehakt over statiegeld op blik. Bij het bepalen van het tijdstip van invoering van statiegeld op blik moet rekening worden gehouden met minimaal één jaar invoeringstermijn. Uiterlijk 2022 zal de statiegeldregeling dus gaan gelden, wordt hiertoe besloten.  

Zwerfafvalmonitor

Naar schatting komen er jaarlijks ongeveer 125 miljoen blikjes in het zwerfafval terecht. Met het bedrijfsleven was afgesproken dat als de zwerfafvalcijfers niet met minimaal 70 procent zouden dalen (ten opzichte van het gemiddelde in 2016 en 2017), dat dan in 2021 kan worden besloten statiegeld op blikjes in te voeren. Van een daling is, net als een half jaar geleden toen een stijging van 16 procent werd geconstateerd, geenszins sprake. Het doet denken aan vorig jaar, toen in de herfst bekend werd dat het aantal kleine plastic flesjes in het zwerfafval was gestegen in plaats van gedaald. Ook nu is een stijging van het aantal blikjes in het zwerfafval geconstateerd. Uit de zwerfafvalmonitor over de eerste helft van 2020 blijkt dat in de drie metingen in 2020 het gemiddeld aantal blikjes per meetronde is uitgekomen op 2.071. Dit is een toename van 19 procent ten opzichte van het gemiddeld aantal blikjes in de jaren 2016/2017. Vorig jaar was de stijging van het aantal plastic flesjes voor Van Veldhoven aanleiding om het beslismoment voor invoering van statiegeld daarop te vervroegen. In haar brief over het ontwerpbesluit voor metalen verpakkingen, rept ze daar echter niet over.

Plastic

Ook is ter uitvoering van een motie van CU-Kamerlid Carla Dik-Faber c.s. de hoeveelheid plastic in het milieu als gevolg van blikjes in het zwerfafval onderzocht. Het onderzoek van The LCA-Centre uit Beuningen wijst erop dat gemiddeld genomen over alle onderzochte blikjes 2,0 procent van het (lege) gewicht van het blikje uit coating en inkt bestond. Gemiddeld gaat het om 0,3 gram coating plus inkt per blikje. Onder de aanname dat een deel van de blikjes in het zwerfafval mogelijk nooit opgeruimd wordt kan het risico van het vrijkomen van de coatings in het milieu niet worden uitgesloten, aldus de staatssecretaris. Ook dit onderstreept voor haar het belang om de hoeveelheid blikjes in het zwerfafval drastisch te verminderen.

Beslismoment

In reactie op het ontwerpbesluit hoopt Recycling Netwerk dat de staatssecretaris nu doorpakt. De milieuorganisatie wijst op de stijging van het aantal blikjes in het zwerfafval, zoals blijkt uit de zwerfafvalmonitor. “Het is een utopie dat de betrokken bedrijven deze stijgende tendens nog zouden kunnen ombuigen in de door de regering gevraagde daling van 70 tot 90 procent. We vragen dan ook dat het kabinet zijn beslissingsmoment vervroegt, zodat het nog voor het einde van deze regeerperiode de definitieve beslissing over statiegeld op blik kan nemen”, aldus directeur Rob Buurman.

Kanttekeningen

Verder heeft de milieuorganisatie een drietal kanttekeningen bij het ontwerpbesluit. Zo zou de regering ook knijpverpakkingen mee moeten nemen in het besluit, omdat die “zeer vaak” in het zwerfafval terecht zouden komen. Ook worden vraagtekens geplaatst bij het minimumbedrag van 15 eurocent omdat eerder onderzoek van CE Delft uitwees dat daarmee een retourpercentage van ongeveer 88 procent van de blikjes kan worden verwacht. Recycling netwerk adviseert de regering een minimumbedrag te bepalen dat het doel van 90 procent garandeert.

Tot slot kaart de stichting het woordgebruik van de staatssecretaris aan. Waar Van Veldhoven nu in haar brief en conceptbesluit spreekt van een prestatieverplichting van 90 procent recycling van blikjes voor het bedrijfsleven, had ze het in een brief van april dit jaar over 90 procent gescheiden inzameling. Recycling Netwerk vindt deze laatste formulering beduidend sterker.