VA en NVRD nemen “heft in eigen hand”

De Vereniging Afvalbedrijven (VA) en de NVRD voeren al maanden gesprekken met de ministeries van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) en van Justitie en Veiligheid (JenV), het Openbaar Ministerie (OM) en de politie over de problematiek rond lachgascilinders. Sinds dit jaar valt lachgas onder de Opiumwet. Hierdoor is het gebruik en afdanken verboden en is het statiegeldsysteem op de cilinders vervallen. Sindsdien is het aantal lachgascilinders in het restafval en het zwerfafval enorm toegenomen.

In inzamelwagens en afvalverbrandingsinstallaties komen de lachgascilinders onder druk en kunnen ze tot ontploffing komen. Dit heeft inmiddels geleid tot enorme schade aan het materieel, die volgens de NVRD en de VA inmiddels is opgelopen tot zeker 30 miljoen euro. Installaties raken beschadigd en moeten worden stilgelegd en gerepareerd. “We hebben het niet over deo-bussen, maar over cilinders van 2 kilo”, zegt VA-directeur Robbert Loos. “Het is een wonder dat er nog niemand ernstig gewond is geraakt, of erger.”

Ondanks deze problematiek hebben de gesprekken met de ministeries, het OM en de politie voor de afvalsector nog geen resultaat opgeleverd. Eind mei gaven de verenigingen ook al aan dat de gesprekken niet snel genoeg verliepen. Volgens beide verenigingen was de branche eind augustus hulp beloofd, maar die hulp is er nog steeds niet. Als noodoplossing heeft de afvalsector besloten om de cilinders vanaf vandaag 1 september bij alle milieustraten in Nederland te accepteren. Met deze noodgreep hoopt de sector dat er minder cilinders in het restafval komen. “Het gaat zo niet langer, dus we nemen het heft in eigen hand”, zegt Loos. “Maar laten we reëel zijn: niet iedere lachgasgebruiker zal zijn cilinder netjes naar de milieustraat brengen. Er moet dus zo snel mogelijk een duurzame oplossing voor het probleem komen.” HVC besloot afgelopen juli al om lege lachgascilinders op haar afvalbrengstations in te nemen.

Brandbrief

Om op heel korte termijn een duurzame en toereikende oplossing af te dwingen hebben de NVRD en de VA een brandbrief aan de demissionaire ministers Dilan Yesilgoz (JenV) en Ernst Kuipers (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) en de demissionaire staatssecretaris Vivianne Heijnen (IenW) gestuurd. Ze beschouwen het vinden van zo’n oplossing namelijk de verantwoordelijkheid van de overheid en niet van de afvalsector. NVRD-directeur Wendy de Wild: “De Rijksoverheid heeft bij het instellen van een verbod volstrekt niet nagedacht over de gevolgen. Kennelijk was de verwachting dat per 1 januari 2023 niemand meer lachgas zou gebruiken. Wij kunnen als gemeenten, inzamelaars en verwerkers dit probleem niet aan. Deze wet had nooit zo ingevoerd mogen worden.”

Juridische stappen

Ook maant de sector het demissionaire kabinet met spoed om duidelijkheid om verdere schade – aan mens en machine – in de sector te voorkomen. Daarnaast willen de verenigingen dat de al geleden schade en extra verwerkingskosten vergoed wordt. “We overwegen de juridische stappen om deze duidelijkheid te kunnen krijgen”, aldus De Wild. De verenigingen geven aan binnen één week te willen horen of de bewindspersonen beschikbaar zijn voor een overleg, anders starten ze de juridische procedure.

Daarnaast meldt het AD dat volgens haar bronnen afvalbedrijf AVR vanaf komende maandag 4 september huishoudelijk restafval zal weigeren, als hierin een gebruikte lachgascilinder wordt aangetroffen. Dit wilde de woordvoerder van AVR echter niet aan AfvalOnline bevestigen. Hij geeft aan de lijn van de VA te volgen. De VA meldt dat aan het weigeren van huishoudelijk afval juridische consequenties kunnen zitten en de komende week de mogelijke juridische stappen te gaan onderzoeken. Eerder deze week liet afvalbedrijf AEB al wel weten afval te inspecteren voordat het wordt verbrand, om schade door lachgascilinders te voorkomen.

Op X (het voormalige Twitter) hebben de D66-Kamerleden Kiki Hagen en Joost Sneller al laten weten Kamervragen te gaan stellen aan minister Yesilgoz wat ze inmiddels heeft gedaan om de lachgasproblematiek op te lossen. Daarnaast roept Hagen de minister op om de afvalmedewerkers te beschermen en niet onnodig in gevaar te brengen.

Deeloplossing

Afgelopen juli was al wel afgesproken dat wanneer een afgedankte lachgascilinder in de openbare ruimte wordt achtergelaten, de interpretatie wordt gerechtvaardigd dat de cilinder (grotendeels) leeg is. Hierdoor kan de cilinder als afval in plaats van drugs worden gezien, waardoor een andere wetgeving van toepassing is. Dit betekent dat gemeenten en hun publieke bedrijven toch lege lachgascilinders mogen oppakken en opruimen.

Het toezicht op de milieustraten ligt bij de omgevingsdiensten. De overkoepelde organisatie Omgevingsdienst NL kon vanochtend geen antwoord geven op vragen van AfvalOnline over de handhaving.