Hoe trek je de massa mee naar een circulaire economie?
De jaarlijkse Nationale Conferentie Circulaire Economie laat zien dat het borrelt en bruist aan ideeën en projecten en dat er voortgang zit in de transitie. Echter, het wordt ook steeds duidelijker dat het een te beperkte groep is die de transitie draagt.
Je zou het in de week van de circulaire economie bijna vergeten, maar het omvormen naar de kringloopeconomie is maar één van de transities waar we de komende decennia voor staan. De energietransitie is al uit de startblokken en de voedseltransitie neemt daarin plaats. Ook de transitie naar een eerlijker en rechtvaardigere verdeling van macht, tussen arm en rijk, tussen zuid en noord, moet gaan plaatsvinden. Zeker, in 2050 ziet de wereld er heel anders uit en als het goed is een stuk beter. Maar hoe komen we er op tijd? Dat was de centrale vraag tijdens de jaarlijkse Nationale conferentie Circulaire economie, waarmee tevens de week van de circulaire economie werd ingeluid.
Volgens Babette Porcelijn is dat erg eenvoudig: doe het zelf, wacht niet op een ander en begin bij dat wat het meeste impact heeft. Haar advies sluit naadloos aan bij haar nieuwe boek Het happy 2050 Scenario, waarin ze beschrijft hoe iedereen iedere dag keuzes kan maken die bijdragen aan een leefbaardere planeet. En omdat consumenten goed zijn voor 60 procent van de dagelijkse inkopen wereldwijd, heeft dat impact.
Beslisboom voor een trui
Theoretisch een goed punt, praktisch wat minder. Want, is de meerderheid van de samenleving in staat de consequentie van aankoopgedrag te doorzien, even nog daargelaten of ze dat dan ook willen. Even een beslisboom maken of je die groene trui echt nodig hebt, en zo ja of die dan ook te leasen is? Dat is toch iets voor de groene koplopers. Sarah Nelen, adjunct EU-kabinetschef van Frans Timmermans en verantwoordelijk voor de Green Deal, verwoordde dat mooi later op de dag van de Nationale Conferentie CE 2022: “We moeten niet vertrouwen dat groene consumenten die waarschijnlijk meer middelen hebben en beter opgeleid zijn de samenleving als geheel in beweging krijgen. Mensen maken de beslissing, en feit is dat prijs dan zeer vaak de doorslag geeft. Daarom zijn er regels nodig en dus heeft de overheid, nationale en de Europese, een voortrekkersrol. Vervolgens zullen consumenten de omslag moeten maken evenals bedrijven.” Die regelgeving komt er aan, zo beloofde ze. Voor batterijen is die er al, ecodesign met een brede impact op alle producten komt binnenkort. Wat later volgt de textielstrategie en de herziening van de verpakkingenrichtlijnen.
Achilleshiel
Hoe krijg je iedereen mee naar 2050. Dat lijkt de achilleshiel te zijn van de transitie. Het antwoord is nog niet gevonden. Vorig jaar werd op dezelfde conferentie gesproken over een kantelpunt. Toen was de transitie ingezet, maar de versnelling moest toen nog ingaan. Dit jaar geen kantelpunt, maar nog steeds de roep om versnelling. We moeten het met z’n allen doen en we moeten het samen doen, was voor veel sprekers op de conferentie de manier om het doel te bereiken. Maar wie buiten de bubbel van enthousiaste deelnemers kijkt, ziet dat er nog een wereld te winnen is. Uit een Kantar-onderzoek uit 2019 bleek dat 44 procent van de respondenten spontaan wist wat circulaire economie is. Inderdaad, vooral hoger opgeleiden. Uit recenter onderzoek van Capgemini blijkt dat 72 procent van de ondervraagden bereid is om duurzamere producten te kopen, maar legt de uitvoering van de duurzaamheid dan vooral neer bij de producent. Bijna 50 procent van de consumenten is van mening dat organisaties niet genoeg doen om afval in verschillende sectoren te recyclen, te hergebruiken en te verminderen.
Groter en professioneler
Het is dus nog zoeken naar de game changer. Hoewel, eigenlijk is die wel bekend. De verschuiving van belasting van arbeid naar grondstoffen zal dat effect hebben. Maar daarvoor is de urgentie politiek gezien nog niet groot genoeg. Intussen is er ieder jaar op de conferentie wel weer een hele trits aan nieuwe initiatieven om de transitie mogelijk te maken. Wat opvalt is dat die projecten iedere keer weer een stuk grootser zijn en een stuk professioneler. Het gaat dus zeker de goede kant op.
Dat blijkt ook de genomineerden voor de Circular Awards. Veel nieuwe namen en uiteenlopende initiatieven. Toch viel bekende één naam op: Interface, de producent van vloertegels uit Scherpenzeel. Het bedrijf is een van de allereerste die de circulaire economie omarmde, nog voor het woord was uitgevonden. Al 25 jaar zijn ze bezig om de vloertegel circulair te maken. Zeker toen de circulaire economie opkwam zijn ze keer op keer als voorbeeld gesteld van hoe je als bedrijf je ambities moet stellen. En nu, nu het bijna gelukt is de kringloop te sluiten, zijn ze toch niet in de prijzen gevallen. 25 jaar om een vloertegel bijna circulair te maken. Nog 29 jaar om onze hele Nederlandse economie circulair te maken.
