Zes milieuorganisaties en MVN hebben geen vertrouwen in het plan om blikjes met statiegeld buiten supermarkten om in te zamelen. Afvalfonds Verpakkingen snapt de kritiek, maar gaat voor 'next level recycling'.
Het Afvalfonds Verpakkingen maakte vorige week bekend namens producenten een landelijk netwerk van zogeheten inzamelhubs op te zetten, waar consumenten vanaf 31 december 2022 in ieder geval statiegeldblikjes kunnen inleveren. De hubs komen te staan nabij supermarkten, zodat de consument de statiegeldblikjes en -flesjes eenvoudig kan inleveren, ook buiten winkelopeningstijden. Niet onverwacht geven de milieuorganisaties Recycling Netwerk Benelux, Natuur & Milieu, Plastic Soup Foundation, Stichting De Noordzee, Plastic Soup Surfer en Greenpeace aan totaal niet te spreken te zijn over dit plan. Ze vrezen dat het halen van de wettelijke doelstellingen – minimaal 90 procent inzameling in 2024 – hiermee onmogelijk wordt en noemen daarbij het milieu als slachtoffer.
Er is voor een netwerk van inzamelhubs nabij supermarkten gekozen, omdat supermarkten weigeren blikjes in de supermarkt in te zamelen. Wat het Afvalfonds met ‘nabij’ bedoelt, is onduidelijk, geven de organisaties aan. Daarnaast zien ze vooral een achteruitgang voor consumenten, van wie 89 procent blikjes terug wil brengen naar het verkooppunt. Zo omvat het plan 3.000 inzamellocaties, terwijl flesjes nu bij 5.500 supermarkten kunnen worden ingeleverd. Er worden bijna 2,5 keer zo veel blikjes als flesjes op de markt gebracht.
De vereniging Metalen Verpakkingen Nederland (MVN) is teleurgesteld over het aantal inzamellocaties en ook deze reactie komt niet onverwacht. De vereniging meldt dat zo’n 70 procent van de drankblikjes wordt verkocht via de supermarkt en verwacht dat het clusteren van de inname bij supermarkten onvoldoende inzamelpunten oplevert. Dit leidt tot een negatief effect op de inname van blikjes met statiegeld. MVN refereert hierbij aan een onderzoek van CE Delft waaruit blijkt dat tussen de 7.800 en 12.500 inzamelpunten met directe statiegeldteruggave beschikbaar moeten zijn. Daarom wil MVN dat de huidige inzamelsystemen binnen de supermarkten worden uitgebreid om de inzameling van blikjes in supermarkten vanaf eind 2022 mogelijk te maken.
In reactie op de kritiek meldt het Afvalfonds Verpakkingen dat het aangekondigde plan is gebaseerd op een onderzoek van EY-Parthenon en ervaringen in andere landen (zoals Denemarken en Hongarije) waar op dergelijke wijze wordt ingezameld. Directeur Hester Klein Lankhorst: "We gaan iets nieuws doen en ik snap dat daarop kritiek komt. Met dit nieuwe systeem met innamepunten voor statiegeldblikjes nabij supermarkten gaan we voor 'next level recycling'." Dit houdt in dat de hubs naast blikjes geschikt worden gemaakt voor de inname van andere materiaalstromen. In eerste instantie wordt dit petplastic en het Afvalfonds is ook in gesprek over andere materialen. "We beginnen met de inzameling voor blikjes bij deze punten en vanaf 2023 is ook de inzameling van petflesjes mogelijk. In twee tot drie jaar tijd zullen consumenten niet meer in supermarkten te hoeven komen om ook hun petflesjes met statiegeld in te leveren, maar kunnen ze deze vlak voor de ingang inleveren. Dit zal even wennen zijn, maar blijft passen in de gewoonte om petflesjes in te leveren tijdens het doen van de wekelijkse boodschappen."
Naast de 3.000 innamepunten voor statiegeldblikjes nabij supermarkten omvat het plan ook 300 innamepunten op ‘high traffic’-locaties zoals OV- en tankstations en tussen de 5.000 en 10.000 vrijwillige innamepunten, zoals voetbal- en hockeyverenigingen. "Het afgelopen halfjaar hebben 12.000 punten zich vrijwillig aangemeld voor de inzameling van kleine petflesjes", zegt Klein Lankhorst. "Hiervan schrijven we 5.000 sportverenigingen aan om ook blikjes in te gaan zamelen." In haar ogen ontstaat er zo een groot netwerk van innamepunten, zodat consumenten op een laagdrempelige manier de statiegeldblikjes kunnen inleveren. Op basis hiervan is de stichting ervan overtuigd dat naast een klantvriendelijk innamesysteem ook de deadline van 31 december 2022 en de inzameldoelstelling van 90 procent in 2024 zullen worden bereikt.
Een volgend kabinet zal komend jaar een vinger aan de pols houden bij de uitvoering van de plannen. Demissionair staatssecretaris Steven van Weyenberg (Infrastructuur en Waterstaat) zei afgelopen maand in de Tweede Kamer het bedrijfsleven uiteindelijk af te rekenen op of ze de doelen uit de statiegeldwet halen, welke instrumenten ze daarbij inzetten is niet aan de overheid. In 2024 zal het statiegeldsysteem worden geëvalueerd.